Tractatus XXI. De Psalmo centesimo.

0458B I. Negligentes legis sacrae cultores saepe magno implicantur errore, cum aut dicta non pro locis intelligunt, aut dictorum minime rationes inquirunt. Igitur in praesenti psalmo Propheta cum dicat: Misericordiam et judicium cantabo tibi, Domine (Ps. C, v. 1) , quomodo Dominus in Evangelio dicit: Qui credit in me, non judicabitur; qui autem non credit, jam judicatus est (Joan. XXXI, 8) ? Hoc dicendo eximit judicio fideles, non admisit ad judicium infideles. At si utraeque partes judicio vacant, 221 quomodo unicuique merces pro suo actu reddetur? sine causa etenim laborare videbitur justus, nisi recipiat secundum facta sua, quae gessit, injustus. Non ergo sic accipiendum est, quemadmodum ab 0459A imprudentibus aestimatur. Caeterum Domini dictum quo sit pondere, quave ratione prolatum, explanat proprietas ipsa verborum: Qui credit, inquit, in me, non judicabitur (Joan. III, 18) . Recte: quid enim necesse est judicare credentem? judicium enim ex ambiguis rebus exsistit, adempta ambiguitate, judicii non desideratur examen. Ex quo nec infideles necesse est judicari, quia jam sua sunt incredulitate damnati; ex hac enim vita quis secum aut coronam portat, aut poenam? Quam rationem David in psalmo primo his verbis expressit: Non resurgunt, inquit, impii in judicio, neque peccatores in consilio justorum (Ps. I, 5) . Gradatim pro meritis, quasi cum quibusdam elogiis, paucissimis verbis totius humani generis judicium designavit: etenim 0459B quantum interest inter impium et peccatorem, 222 tantum interest inter peccatorem et justum. Denique etiam ipse impiis judicium, quia jam sua impietate praejudicati sunt, non derelinquit: neque peccatores, qui judicandi sunt, justorum, qui non judicabuntur, dignos esse consilio existimavit.

0460A II. Nunc scire debemus (quoniam justi vitae perpetuae, impii aeterno sunt destinati supplicio, nullaque eos cognitio exspectat ulterius) quinam sint isti, quibus est judicium praeparatum: et a quo scire debemus, nisi ab ipso Domino, qui suum dictum prosequitur dicens: Hoc est autem judicium, quia lux venit in hunc mundum, et dilexerunt homines tenebras magis, quam lucem (Jo. III, 19) ? Ambiguos utique Christianos designavit, ac lubricos, qui inter pios impiosque sint medii, nullam partem tenentes ad plenum, cum utramque tenere non desinunt. Fideles non sunt, quia habent aliquid infidelitatis insertum. Infideles non sunt, quia habent imaginem fidei, professione Deo, factis saeculo servientes. Volunt nosse legem, nolunt ejus praecepta servare. 0460B 223 Signum salutare venerantur, et tamen a mysteriis daemonum non recedunt. Multos namque Dei metus in Ecclesia continet, sed tamen eos mundana voluptas ad se trahit. Impii non manent, quia his Dei nomen in honore est. Pii non sunt, quia patrem venerandum pravis moribus laedunt. Orant, 0461A quia timent: peccant, quia volunt. Unde non est absolutus reatus, ubi de amoris comparatione duarum contrariarum sibimet partium judicium flagitatur; ambiguitas enim nisi fuerit discussa, jure non potest mereri sententiam. Et qui sunt isti, quos ambiguitas judicio reservavit? Utique illi, sicut Apostolus quoque ait, qui cognitum Deum non quasi Dominum honoraverunt, neque ei gratias egerunt, sed vanis persuasionibus cogitationes eorum abductae sunt, et tenebris opertum est cor eorum (Rom. I, 21) , ut diligerent magis tenebras quam lucem, creaturam potius quam creatorem.

III. Itaque tria convenit esse judicia. Unum justorum, qui non tantum, ut dictum est, non judicabuntur, sed istum mundum judicabunt, Apostolo 0461B dicente: An nescitis quia sancti de hoc mundo judicabunt (I Cor., VI, 2) ? Alterum impiorum, qui non sunt judicandi, quia jam judicati sunt, sed perituri, Scriptura dicente: Iter impiorum peribit (Ps. I, 6) . Tertium peccatorum, quorum obliquae ancipitisque vitae sunt necessario discutienda secreta, Apostolo utrumque prosequente, nam qui sine lege, inquit, peccaverint, sine lege peribunt. At qui in lege peccaverunt, per legem judicabuntur (Rom. II, 12) . Videtisne, fratres, multum interesse 224 inter damnatum et judicandum? Quam judicii formam etiam ipsa humanitas, quamvis injusta sit, servat. Nemo namque paterfamilias honesta fidelitatis suae lucra offerentem sibi suum servum judicat, sed honorat, ut filium. Alterum vero, quem venena conterentem, 0461C in adulterio, in homicidio, in falso, in maleficio deprehenderit, carnifici destinat statim non audiendum, sed competentibus poenis excruciandum. Tertium quoque, quem adverterit Iraudulentum, coloratis ratiociniis sua furta excusantem, reservat examini, 0462A ut ponderatis damnis rebusque servatis, sententia in eum, prout debitor exstiterit, jure possit expromi. Ita erit, ut justis corona, peccatoribus aut excusatis, aut emendatis indulgentia, impiis autem aeterna poena tribuatur. Per Dominum Jesum Christum, qui est benedictus cum Spiritu sancto in aeterna saecula saeculorum.