In Interpretationem Psal. CXXVII, In Appendicem Rejectam.

Pag. 330 (Tom. IX nostrae edit. col. 703) . Sermo de Psalmo CXXVII, legitur iisdem verbis in Hilarii Pictaviensis operum Syntagmate: sed sicuti superiorem illi reddere non dubitavimus, hoc Nostrum fraudare prorsus ausi non sumus. Zenonianum enim quid sapit, et elegantem illam majestatem, qua inter Pp. Latinos praecelluisse acutissimi vir judicii Isaacus Casaubonus censuit. Tum cohaeret sibi auctor in isto, ut vagatur in illo, quo dissimilis ingenii partum facillime noscas. Sed in tractatu de Timore (nunc tract. VIII, lib. I) easdem sententias, easdem verborum lacinias, eosdem mentis conceptus reperias, strictius quidem et pressius, ut illum prius, hunc posterius composuisse, et utrosque ejusdem ingenii 0595B factura cognoscas (Vide Dissertationem nostram 1, cap, 1, § 2, et adnotationes in tract. 8, lib. I) .

Ibidem (Ibid.) . Numquam eum solitarium relinqui, etc. Timor Domini est obedientia praeceptorum, qui et sanctus dicitur Psal. XVIII, versic. 10. Hic dum fide excitatur, praeceptis docetur, pietate imbibitur, voluntate obfirmatur, sapientiam parit. Cum igitur hac virtutum societate nascatur, non poterit solitarius dici.

Ibidem (Ibid. col. 704) . Quod per Salomonem in Proverbiis dictum est, etc., cap. 2, num. 3, quae Schol. Septuagint. Interpret. Hilario adscribunt, quorum tamen auctoritate non moveor. Certe sermo hic cum sermone de Timore sic consonat, ut sententiae quidem in hoc Zenonis sint, dictio et compositio nec abludat, ut dubitare vix restet.

Pag. 331 (Ib.) . Metuentis id perpeti, quod sibi nolit accidere, etc. Infra de Timore metuis autem, quod tibi nolis accidere. Aristotel. de Morib. lib. III, cap. 9: 0595C Φοβούμεθα δὲ δηλονότι τὰ φοbgr;ερὰ· ταῦτα δέ ἐστιν, ὡς ἁπλῶς εἰπεῖν, κακὰ. Timemus ea omnia quae exterrent, quae uno verbo mala sunt. Totum autem locum ex ms. lege: Sed quantum ad communem humanae imbecillitatis trepidationem metuentis est id perpeti, quod sibi nolit accidere. Exsistit, et commovetur in nobis de reatus, etc.

Ibidem (Ibid.) . Hic ergo timor non docetur, etc. Infra de Timore (nunc tract. VIII, lib. I) : Timor Dei et discitur, et docetur, quia non in trepidatione, sed in doctrinae ratione consistit; sicuti scriptum est: Venite, filii, audite me: timorem Dei docebo vos. Sequitur: Sed ex naturae infirmitate occurrit; ms. legit, sed ex natura infirmitatis.

Ibidem (Ibid. col. 705) . Caeterum si quis timeat, neque parcat: lege ex ms. neque pareat.

Pag. 332 (Ib.) . Multae sunt autem viae Domini, etc. Origenes, in Joannem t. IX, perplures esse vias docet ad tollendum peccatum, quarum aliae vulgo sint manifestae, aliae vero solis iis innotescant, qui divina 0595D sapientia illuminati eas cognoscere possint. Inter has recenset flagella, spiritus malos, morbos difficillimos, atque infirmitates laboriosissimas; verbo est illa crux, quam tolli jubet Christus ei qui velit venire post se, ut ait Clemens Alexandrinus Stromate VII, non necessitate, metu, vel spe, sed ex libero animi instituto, quam viam regiam dicit, et quam ingreditur regale genus: Αὐτὴ ἡ ὁδὸς λέγεται βασιλικὴ, ἥν τὸ βασιλικὸν ὁδεύει γένος.

Ibidem (Ibid.) . Docens nos omnes. Melius distinguit ms. docens nos, omnes, qui in Christum crediderint, unum esse, etc.

Ibidem (Ibid., col. 706) . Labores fructuum manducandos, etc.; in Graeco: Τοὺς πόνους τὼν καρπῶν σου φάγεσαι; Schol. Graeca adnotant: Καρπὸν οὐ τὴν ἐπικαρπίαν ἐκάλεσαν, ἀλλὰ τὸ μόριον τῶν χειρῶν. Symmachus apud Theodoritum κόπον χειρῶν σου ἐσθίων, laborem manuum tuarum manducans, quibus 0596A adnectit, Ὡς εἶναι δῆλον, ὅτι καὶ οἱ ἐβδομήκοντα καρποὺς οὐ τὴν ἐπικαρπίαν ἐκάλεσαν, ἀλλὰ τὸ μόριον τῶν χειρῶν, Ut planum sit etiam septuaginta interpretes carpos non fructuum perceptionem vocasse, sed manuum partem. Sed scriptor noster etiam ex difficili psalmi interpretatione acumen ingenii sui exserit. Fructus est merces laboris, non labor merces fructuum. At quod operamur in Deum, spiritale est, ut manducare labores fructuum sit praemium consequi ex fructu bonitatis, castitatis, misericordiae, patientiae, tranquillitatis, qui sunt fructus per quos in hac corporali vita anima nostra alenda sit, ut aeternis bonis perfruatur.

Pag. 333 (Ibid., col. 707) . Ut ex misericordia Dei pacifica, et utilis, etc., deest verbum quod regat; restitue ex ms.: Ut ex misericordia Dei suppetat pacifica, et utilis, etc.

Ibid. (Ib.) Sed si haec perfecta bona fuissent, non tamen coelestia bona sunt, etc. In Psalmo CXXVI, num. 3, filii dicuntur haereditas Domini: sed haec haereditas 0596B non semper jucunda, neque grata, cum neque perpetuum, immo rarum ut filii sint parentibus gaudio. Exstat proverbialis locutio Ἀνδρῶν ἡρώων τέκνα πήματα: cui consonat Euripides Oenomao apud Stob. Tit. 76, κακοὶ γεγῶτegr;ς, ἐχθίστη νόσος: Malis moribus nati inimicissima pestis. Caeterum neque perfecta bona vocavit filios, ducto exemplo ex Abraham, qui sine prole usque ad decrepitam senectam mansit, quamvis Deo acceptus et gratus esset, et ex filiis Isaac, qui fraterno dissidio paternos affectus exagitarunt, quamvis et ipse favore divino frueretur: neque coelestia bona dici patitur, cum negata Sanctis, peccatoribus usitata, non speranda virginibus, quarum conditio nuptiarum beatior praedicatur.

Ibid. (Ib.) Cui uxor diu sterilis bis arrepta est, etc. Semel in Aegypto, Genesis cap. XII, rursus in Gerara Palaestinae ab Abimelecho, Genesis cap. XX.

Ibid. (Ib.) Et viventis funus parricidali fratrum mendacio plangens. Intelligit de Josepho, quem venditum 0596C a fratribus, ut mortuum luxit, Genesis cap. XXXVII.

Pag. 335 (Ibid., col. 709) . Dominus autem non ambigitur, hoc animae nostrae esse domicilium, etc. Justinus Martyr Dialogo cum Tryphone. Τὸ μυστήριον οὖν τοῦ προβάτου ὃ τὸ πάσχα θύειν ἐντέλλεται ὁ Θεὸς, τύπος ἦν τοῦ Κριστοῦ, οὗ τῶ αἵματι κατὰ τὸν λόγον τῆς εἰς αὐτὸν πίστεως, χρίονται τούς οἴκους ἑαυτῶν, τουτέστιν ἑαυτοὺς, οἱ πιστεύοντες εἰς αὐτὸν: Mysterium, arcanumque agni, quem Pascha immolare Deus mandavit, typus et figura erat Christi, cujus sanguinem juxta rationem nostrae in illum fidei, aedes suas, hoc est se ipsos, adspergunt in eum credentes.

Ibid. (Ib.) Nisi in operum bonorum ministerio versentur, etc.: illud bonorum abest a ms.

Ibid. (Ib.) Optimorum quasi laborum, Ms. opimorum.

Ibid. (Ib.) In hac terra nostri corporis plantatur: Ms. plantantur, et rectum, puto.

Pag. 336 (Ibid.) Assistentes; et quia, etc. lectio ms. est, tamquam plantatae olivae in mensae nostrae circuitu assistentes, quia haec timentium beatitudo est. Propheta 0596D subjecit. Ecce sic benedicetur, etc.

Ibidem. (Ibid., col. 710.) De Hierusalem, et Sion in superioribus Psalmis frequenter, sumus locuti, etc. Hinc argues in alios Psalmos sermones edidisse, eosque periisse. Alii dicunt pro Hilario argumentum, quasi qui cum in superiores Psalmos scripserit, atque in illis quaedam de Jerusalem et Sion legere sit; hinc concludendum sit, Hilario et hunc esse adscribendum. Sed materia de Sion et Jerusalem cunctis potuit esse communis, quod passim videmus. Zenonem saeculis ante Hilarium fuisse constat. Cum igitur plurima, et praecipua in hoc sermone reperiantur e sermone de Timore desumpta, qui inscribitur nostro Auctori, aut et ille ab eo fuerit abdicandus, aut sicut ille adserendus Zenoni est, et hic quoque, aut dicendus Hilarius suffuratus a Zenone. In tanta ambignitate cum Origene concludo de epistola Pauli ad Hebraeos. Εἴ τις ἔχει ταυτὸν τὸν λόγον ὡς Ξήνωνος, αὐτὸς 0597A εὐδοκιμείτω καὶ ἐπὶ τούτῳ. οὐ γὰρ εἰκῆ οἳ ἀρχαῖοι ἄνδρες ὡς Ξήνωνος αὐτὸν παραδεδώκασι. Τίς δὲ ὁ γράψας τὸν λόγον, τὸ μὲν ἀληθὲς Θεὸς οἶδεν.