In Interpretationem Psal. CXXVIII, In Appendicem Rejectam.

Pag. 337. (Ibid., col. 711) . Non otiosa virtus religiosi viri est, neque quietam exigit vitam, etc. Male corrigere tentant, non otiosa aetas. Ut plurimum erroneae sunt marginales notae in editione Veronensi, et qua corrigere tentant, strenuissime depravant: legendum autem esse virtus, indicio est, quod paulo infra dicat, sed ea saepe etiam ab ipsis initiis aetatis infesta sunt, quae si prius dixisset, non fuisset de aetate repetiturus. Confirmatur infra adhuc ex illis. Certamen tamen non sufficit ad coronam. etc. Quasi virtute constante, permanente et continua hic agon sit peragendus, quod virtutis est non aetatis. Hostis enim noster, quanto magis nos sibi rebellare conspicit, tanto amplius expugnare contendit: eos enim pulsare negligit, quos quieto 0597B jure se possidere sentit, ut usurpem verba et sententiam Gregorii Magni, homil. 2.

Pag. 338 (Ibid., col. 712) . Per direptionem substantiae ejus primum deserviturus, etc. Lego desaeviturus.

Ibid. (Ib.) Et non sibi efficit, quisquis aliquid per turbulentae voluntatis impetum gerit, etc. Nova forma dicendi non sibi efficit, pro non a se efficit. Quod ad Zenonis sensum consimiliter Aristoteles, de Moribus lib. II, cap. 4: Οὐ λεγόμεθα, inquit, κατὰ τὰ πάθη σπουδαῖοι ἢ φαῦλοι, non dicimur ex perturbationibus aut boni, aut mali, sicuti dicimur ex habitu virtutum, aut vitiorum, quoniam κατὰ τὰ πάθη κινεῖσθαι, κατὰ τὰς ἀρετὰς, καὶ τὰς κακίας οὐ κινεῖσθαι, ἀλλὰ διακεῖσθαι λεγόμεθα, perturbationibus moveri, virtutibus aut vitiis non moveri dicimur, sed disponi.

Ibid. (Ib.) Aut in corporis voluptates alendas adhortationis sollicitamur instinctu, etc. Clemens Alexand., Paedagog. lib. III, cap. 7, voluptatem contra ponit honesto; quippe si liceat omnibus vesci, ex omnibus 0597C bibere, et in coitu vagari pro libitu, nascetur nefarium divitiarum studium, et praeceptorum divinorum contemptus: quo excludemur haereditate regni Dei, quod ut obtineat hostis ille noster, voluptatum incentivum, quod inter omnia est vehementissimum, praebet.

Ibid. (Ib.) Sed potius in his detestandi officii intercessio foeda miseranda est, quod sint vasa diaboli, etc. Titus apud Philostratum de vita Apollonii, lib. VI, cap. 14, ob devictos Judaeos captasque Hierosolymas coronas ablatas recusavit, quod non ipse talia se patratum diceret, sed Θεῷ ὀργὴν, φήναντι χείρας accommodasse. Eadem forma Clemens Alexand. Stromat. lib. VII, vocat diabolum in peccatis nostris σήνεργον potius quam ἔνεργον, quod quid sit in postremo totius operis Stromatum Commentario declarat inquiens, τὸ σύνεργον ὑπηρεσίαν σημαίνει, καὶ τὴν σὺν ἑτέρῳ λειτουργίαν; ut sit ministerium et cooperatio enim alio, hujusmodi ferialis minister vocatur in L. VI De Custod. reorum in Cod. Theod. lib. IX, tit. 3.

0597D Pag. 339 (Ibid., col. 713) . Saepe impugnaverunt me a juventute mea, etc. Aliter legitur in ms.: Saepe impugnaverunt me a juventute mea, dicat nunc Israel: Quid dicere debeat? tum deinde tamquam doctus, et exemplo propheticae confessionis imbutus, Israel ipse jam loquitur.

Ibid. (Ib.) Quia iterari necesse est, quod et diu geritur, et numquam obtinetur, etc. Appius Claudius apud Titum Livium, lib. V, cap. 6: Ad disciplinam militiae plurimum intererat insuescere militem nostrum, si res lentior sit, pati taedium, et quamvis serae spei exitum exspectare, et si non sit aestate perfectum bellum, hyeme operiri. Hujus modi adversarium nostrum delineat Augustinus, de Sing. Cleric.: Tamdiu diabolus sopitum ignem sine ullis flammis occultat, donec duas faculas jungens simul ambas accendat; et tamdiu cessat saevitiae suae tela supponere, donec sicut peritus venator, quod occisurus est, laquei vinculis alliget.

0598A Ibid. (Ib.) . Et hinc sit impugnationis nostrae assiduitas quia non sit impugnantium praepotens fortitudo, etc. Quod enim assidue impugnet in causa est, quod non expugnet, et hinc debilitas ejus arguitur.

Ibid. (Ib.) . Mos autem est eorum, qui nequaquam longis atque assiduis praeliis praevalent, ut victorem exercitum et firmis agminibus incedentem a tergo adeant, etc. Veget. lib. III, cap. 9: Si adversarium intelligit potiorem, certamen publicum videt: nam pauciores numero, et inferiores viribus superventus, et insidias facientes sub bonis ducibus reportaverunt saepe victoriam.

Ibid. (Ib.) . Ita et peccatores tentatos in cassum fideles viros, etc., Ms. tentant, et rectum est; respicit ad ea, quae dixit supra: In omni igitur quam perpetimur injuria, alterius opus, alterius instinctus est.

Ibid. (Ib.) . Fabricabant: indefiniti enim temporis significatio est, etc. Fallitur. Non indefiniti, sed imperfecti temporis significationem habet, aliud est χρὸνος ἀοριστος: aliud χρόνος παρατατικός. Hesychius παρατατικὸς, ἐκτεταμένος, quasi extensivum in rem non 0598B perfectam. Ita Apellem et Policletum operibus suis inscripsisse faciebat, testis est Plinius in praefatione naturalis historiae, tamquam inchoata semper arte et imperfecta, contra judiciorum varietates superesset artifici regressus ad veniam veluti emendaturo quidquid desideraretur. Diomedes, lib. I, cap. 4: Praeteritum imperfectum, id est praeteritum, non tamen perfectum: cum quasi praeteriisse tempus affirmamus, alioquin coepimus, nec perfecimus, unde nonnulli inchoativum tempus appellavere.

Pag. 340 (Ibid., col. 714) . Et tamquam funem longum implexa ea semper extendere, etc. Ms. Et tamquam funis modo in longum implexae semper extendere, etc., fol. 141.

Ibid. (Ib.) . Moyses ad Dominum arcuit.; ms. arguit.

Pag. 341 (Ibid., col. 715) . Humilitatis nostrae corpore in gloriam corporis sui conformando. Corrige ex ms. humanitatis.

Ibid. (Ib.) . Est enim speciale adversus fideles infidelium 0598C omnium odium, etc. Sic et Tertullianus Apologet. cap. 1, exprobrat gentilibus, quod solo odio nulla culpa convictos damnarent Christianos; nam odium ex praeconcepta opinione adversus genera contingere adserit Aristoteles Rhetoric. lib. II, cap. 4.

Ibid. (Ibid.) . Ad terrena sua, et originalia revertentes, etc. Prudentius de Exsequiis defunctorum:

Si terrea forte voluntas
Luteum sapit, et grave captat,
Animus quoque pondere victus
Sequitur sua membra deorsum.

Ibid. (Ib.) . Pudorem iniquitatis suae judicii tempore sentientes, in ms. elegantius deest suae.

Ibid. (Ib.) . Amissa resurrectionis demutatione, etc. Habuisse prae oculis puto, dum haec scriberet, locum D. Pauli ad Philip. cap. III, vers. 21: ἐξ οὗ καὶ σωτῆρα ἀπεκδεχόμεθα κύριον Ἰησοῦν Χριστὸν, ὃς μετασχηματίσει τὸ σῶμα τῆς ταπεινωσεως ἡμῶν εἰς τὸ γενέσθαι αὐτὸ σύμμορφον τῷ σώματι τῆς δόξης αὐτοῦ: Unde etiam Salvatorem expectamus Dominum nostrum Jesum 0598D Christum, qui reformabit corpus humilitatis nostrae configuratum corpori claritatis suae.

Pag. 342 (Ibid. col. 716) . Humana sunt corpora aut firma, aut infidelitate, etc.; ms. Humana sunt corpora, aut fide firma, aut infidelitate ruitura.

Ibid. (Ib.) Plus enim metit conscientia, quam gesta, etc. Lege gestat, ut sensus constet, et ita in ms. Porro, et si hic in psalmum CXXIX Commentarius totidem pene verbis reperiatur in Hilario, nihilominus non ausim Zenoni eripere, cum dicatur in veteri manuscripto illi adscribi; ut interdicto, uti possidetis, ut loquuntur Jurisconsulti, noster vincat necesse est. Certe de Zenone in pluribus participat, ni dicamus Hilarium in suum usum accommodasse, et nonnulla addidisse a medio praecipue, unde desciscere videtur, 0599A Caeterum sequens sermo in psalmum CXXIX meo judicio tam diversa oeconomia, sic aliena ratione et forma dicendi variat, ut antestari posse me sine dolo malo credam Zenonis non esse.