In Tract. XV Lib. I. De Triplici Genere Sacrificiorum.

Pag. 117. Nisi si quis ante personam noscat, et rationem, etc. Ratio est animus medullaque negotii, uti interpretatur Cassiodorus in sua Rhetorica; intellige porro personam et rationem disjunctive. Quintilian. lib. V, cap. 8: Nulla quaestio est, quae non sit aut in re, aut in persona: scilicet ut ubi personae notio sit necessaria, ea sit cognoscenda; ubi res seu ratio, in eam inquirendum; ubi de utroque, cumulanda sit disquisitio. Aristotel. Rhetoric. lib. 0550B II, cap. 18: Τά τε γὰρ ἀμφισβητούμενα ζητεῖται πῶς ἔχει, καὶ περὶ ὧν βουλεύονται: Quae enim in controversia versantur, disquiruntur, quomodo sint; et consultantur, de quibus sint. Porro in hoc sermone cumulat disquisitionem de persona divina, et de ratione sacrificiorum, ut et Christum Deum esse concludat, et sacrificium christianum Deo solum acceptum persuadeat.

Pag. 117. Es Judaeo deterior Christianus, etc. Quales Ebion, Carpocrates, Prodicus, et eorum sectatores, de quibus videsis Theodoritum, lib. I, cap. 5 et 6, et lib. II, cap, 1, αἱρετικῆς κακομυθ.

Pag. 118. Quantis catenis vincta tenebrarum mens laboret incredulorum, etc. Qui Scripturarum vi oppugnati, neque cedunt veritati, neque contrarium adsumptum possunt defendere.

Ibidem. Detrimento matris limae moderato dente figurata, etc. Distinguo, auri argentique detrimento, matris limae moderato dente figurata. Auri argentique 0550C detrimento dicit, quae in usum meliorem cum potuissent converti, in inania simulacra, et impietatis fundamenta conversa fuissent. Limam porro dici matrem horum deorum, quibus partum accommodarat, potiorem quam magnam matrem Atydem. Arnobius, lib. VI, 200, dixit: Descobinata de limis; moderatus enim limae dens, ut ait Noster, non aliud quam scobem rodendo demere potest.

Ibidem. Nunc Judaeorum quoque sacrificia a Deo repudiata. Elegantior est ms. lectio: Deo repudiata.

Pag. 119. Quod non ex sacculo, sed ex corde profertur, etc. Quales hostiae vivae ex sacculo? Farinam posses, aut panes dicere, quorum usum in sacrificio fuisse constat. Saccus autem, aut sacculus proprie ad panes, farinam, et fruges recipiendas. Vide Aristophanem Lysistr. 909, et inibi Schol. Bisseti.

Ibidem. Bramosis pecudibus, etc. Lege bromosis a verbo Graeco βρωμέω, quasi foetidis, et graveolentibus, 0550D quod verbum in Isidori glossario pro immundis etiam invenias. Differt inter βρωμέω, et βρομέω, de quo, infra.

Pag. 120. In praediis autem vestris fumantia undique sola fana non nostris, etc. Erant templa, et altaria passim, et in agris, et in praediis agricolarum superstitione locata, quasi numinibus proximis cessura ipsis essent cuncta prospera. In Canonum Cod. Eccl. Africanae cap. 58. Idolorum templa superesse dolent Patres: Ἐν πολλοῖς τόποῖς παραθαλασσίοις, καὶ διαφθόροις κτήσεσι, καὶ ἐν τοῖς ἀγροῖς, καὶ ἀποκεκρυμμένοις τόποις, in multis locis maritimis, in diversis possessionibus, in agris, et in locis abditis et reconditis, quae decernunt supplici libello ab Imperatore clicere, ut destruantur, et hoc idem testatum reliquit L. XVI Codic. Theodos., de Pagan. sacrif.: Si quae in agris templa sunt sine turba et tumultu diruantur. Quod autem dicat in praediis autem vestris fumantia undique fana, indicat passim homines prolibitu 0551A thus accendisse sive in suo, sive in alieno, cujus apertissimum argumentum in lib. XII Cod. Theodos. de Paganis, etc. Sive L. 16, tit. X, in qua et vapore fumasse legitur, quod est synonymum illorum fumantia undique fana. Horatius lib. III, od. 18:

Vetus ara multo
Fumat odore.
Arnob. lib. VII: Quid interest, unde fumus altaribus conficiatur in sanctis, vel ex visci, quo genere nubes suffitionis exaestuent. Dolet ergo Zeno, qui Christo nomen dederant, permittere ut in suis praediis non solum templa perstarent, sed in illis impia sacra peragerentur, cum demolitione eorum impedire possent damnatam superstitionem; immo de eorum possessione, et dominio gloriari, quum jus templorum, ut tueantur ab occupantibus, coram judice vindicent.

Pag. 121. Sed et illi qui per sepulcra discurrunt, qui foeterosis prandiis cadeveribus sacrificant, etc. Mos fuit antiquis, certo die quotannis plerumque anniversario, 0551B quae νεκύσια, ἤ περίδειπνα dixere, ad monumenta coenas celebrare. Docent inscriptiones apud Gruterum, fol. 237, num. 5, e marmore Ravennati: Sub hac conditione, ut quotannis rosas ad monumentum ejus deferant, et ibi epulantur, et altera apud Sponium 292, e marmore Neapolitano, in quo fit mentio juris monumenti cum coenaculo. Videtur idem factitatum a christianis contagione Ethnicarum superstitionum, quas et in aliis plurimis ritibus retinuerant, cum vigentem vulgarem consuetudinem non fuerit tam promptum uno ictu resecare. Minus in culpa, dum Christi martyres, et pro in eum constanti fide mortem passos, ὡς θείους, καὶ Θεοφιλεῖς ἀνδρὰς: non ut homines mortuos venerarentur. Sed non destitisse etiam in affinium memoriam, nescio quas agapas, et convivia in coemeteriis indicere, hinc liquet, quod hanc superstitionem exstirpare tentet adhuc Zeno, et quod Cyprianus, epist. LXVIII in Martiali quodam, qui se profitebatur Christianum, reprehendat, 0551C Gentilium turpia, et lutulenta convivia, et collegia diu frequentasse, filios in eodem collegio apud profana sepulcra deposuisse, ibique consepelivisse. Quis dubitat sic sepultis sub tractas Ethnicorum caeremonias? Impium quippe visum fidelibus mortuis infidelium more deputata convivia, a quibus et vivi cavere debuissent veri Christiani. Obiter adverto, Prudentium hymno in exsequiis defunctorum, diu post Zenonis tempora, adserere a Christianis monumenta corollis, floribus et liquaminibus sparsa, quod negat Theodoritus lib. VIII Θεράπευτ. 599, qui circa ejus aetatem fuit. An ille ut poeta locutus? An severior apud Orientales disciplina? Quod ad verbum foeterosis, quod putidum videtur nimis, in sermone de Jona infra legitur: Non aris foetentibus funestos excitant ignes, et in tertia invitatione ad fontem (nunc tract. 30) foetidas cunas dixit, quod et heic reposuerim, quamvis illud prius verbum rursus legatur in vulgatis invitatione quarta ad fontem (nunc tr. 31) . Tertullianus Apologetico, cap. 14, Tabidosa animalia 0551D dixit, pari inquinamento.

Ibidem. Subito sibi martyres pepererunt, etc., solitos per agros, et per vias tamquam memoriae martyrum altaria construere, in quibus tamen nullum eorum corpus, ac ne quidem ullae partes reperirentur, notum est e Canon. 83 Ecclesiae Africanae, qui somnia et mentitas revelationes vocat eorum, qui haec passim instituebant tamquam pia, et honori martyrum conformia: idcirco Zeno damnat, cui amore luxuriandi atque bibendi in infamibus locis lagenis, et calicibus subito sibi martyres pepererunt, cum Christianum nomen professi, ritus ethnicos retinerent, quorum erat proprium in hujusmodi solemnitatibus poculis se proluere, cantionibus etiam ridiculis, et obscoenis oblectari, ut notum ex oratione Libanii ab Allatio edita. Veri Christiani luxum, et hanc edendi intemperantiam repudiabant, sacrificia pro martyribus offerebant, ut Cyprianus epist. XXXIV suo saeculo 0552A factum testatur; qualia autem ista sacrificia delineat nobis Theodoritus, in fine lib. VIII Θεραπευτικῆς: hoc latino sensu, martyrum solemnitates peraguntur, et pro illa veteri pompa, turpique rerum, et verborum obscoenitate, modestae celebrantur festivitates, non ebrietatem, et jocos, risusque exhibentes, sed divina Cantica sacrorumque sermonum auditionem, et preces laudabilibus lacrymis ornatas.

Pag. 122. Qui Aegyptia corde candidis faciunt, etc. Locus contaminatus: legerem, qui Aegyptiaco die candidis faciunt. Aegyptiacus dies frequens occurrit in Kalendario Romano veteri Heruvart; infaustum fuisse alii notarunt, ad cujus omen averruncandum candidis fecisse hinc suadeor. Horatius Epodo:

Quique vos bubus veneratur albis.
Arnob. lib. II, 91: In Albano antiquitus monte nullos alios licebat, quam nivei tauros immolare candoris. Illud porro facere est sacrificiorum proprium. Cato, de Re rust., cap. 139, Uti tibi jus si et porco piaculo facere. 0552B Columell. lib. II, cap. 22, Nisi prius catulo feceris. Sic Graeci. Theocrit., Idill. 28, versus finem ῥεξω πόρτιν ἔρωτι: faciam vitula amoris. In Antisiodorensi concilio, Canon 1, prohibetur, ne calendis januariis bucula, aut ceruolo fiat, ut legit Fronto Ducaeus, quem ad illud concilium vide. Bucula aut ceruolo facere, est bucula seu ceruolo sacrificare.

Pag. 123. Salutemque pecudum, violenter scissis, etc, Lege ex mss.: Salutemque suam pecudum violenter scissis in ventribus quaerunt.

Ibidem. Ut obumbrent furta turpissimae utilitatis, lego turpissimae voluptatis. Innuit maritos insanientes in servas, aut libertas, quibus ut facilior sit congressus, aut quarum minus verecundus venereus praetextus, rem oeconomicam committunt, quo frequenti negotiorum necessaria participatione obumbrent voluptuosi negotii secretum.

Ibidem. Qui publicanas mulieres, etc. publicas, vulgares. Papias: publicus, publicanus, sicut rusticus, rusticanus. 0552C Publicanas vocat, quasi quae turpe vectigal populi conductum haberent. Vide Caium I. C. in L. 13. De Publican. Porro quid hic sibi velit τὸ vi non perspicio, nam adversus istas non oportebat alia vi uti quam argentea vel aurea.

Pag. 124. Itaque dulcissimi flores mei, etc. Non dubito, quin nemo non videat, legendum fratres mei. Error forsan natus ex abbreviata in manuscripto scriptura.