Raphaelis Bagatae Et Baptistae Peretti Praefatio In Eamdem Editionem Veronensem An. 1586.

0239 Sanctus Zeno Veronae episcopus, et patronus difficillimis temporibus in magnis tempestatibus admirabili constantia Veronensem rexit Ecclesiam, ac Gallieni imperatoris tempore martyrio coronatus est. Floruit non solum vitae sanctitate et pastorali vigilantia, sed doctrina, et dicendi laude: quod ejus sermones summa gravitate et apostolico quodam illius saeculi spiritu conscripti abunde testantur. Est 0239C idem S. Zeno inter vetustissimos Ecclesiae scriptores connumerandus, cum doctissimo viro Origeni, et gloriosissimo martyri Cypriano aequalis fuerit. Is Veronae pater patriae nominatus est, et doctor insignis, quo doctoris nomine in Ecclesia etiam Mediolanensi decoratur. In Graecia etiam Christi Evangelium praedicavit. Exstant apud nos hujus S. Zenonis sermones in vetusto ex membranis manu scripto codice. Iidem a Guarino litteris Graecis et Latinis erudito, in antiquissimo volumine episcopatus fuerunt reperti, et a bibliopola quodam anno 1508 rudibus et mendosis admodum typis Venetiis fuerunt editi, S. Zenonis nomine, ut de eorum auctore nullo modo sit dubitandum. Nunc vero politioribus formis exacte recogniti, emendati et expurgati, Augustini 0239D Valerii Veronae item episcopi, et S. R. E. cardinalis illustrissimi, et reverendissimi jussu pro solerti ejus, vigili et solita pastorali cura impressi sunt, et distributi juxta eruditum illum ordinem, quem vir eximiae doctrinae et judicii F. Felix cardinalis de Montealto, nunc S. D. N. Sixtus V in sua operum S. Ambrosii editione secutus est: primus enim locus iis sermonibus attributus est, qui veteris testamenti locos explanant: proximus illis, qui novi: postremo loco ii, qui de virtutibus et vitiis tractant, collocati sunt. Neque vero reprehendat quispiam martyris nomen huic editioni additum, quo rudior illa caret: 0240B oportuit enim sancto sermonum auctori tribuere martyrii gloriam, quam illi (ut omittamus vetustissima B. Gregorii papae, Vener. Bedae, Usuardi, et aliorum testimonia) recentissimum Martyrologium jussu Gregorii XIII Pont. Max. editum attribuit. Objiciet fortasse aliquis, hos sermones alterius Zenonis esse martyre posterioris, Veronae item episcopi, cujus mentio fit a S. Ambrosio epistola prima ad 0240C Syagrium. At ille locus primum nihil habet, unde probetur ille Zeno horum auctor esse sermonum. Deinde non ita probat eum esse Veronae episcopum, ut convincat. Cum enim S. Ambrosius aggressus fuisset praedicare (ut legimus in vita S. Eusebii Bononiae Episcopi lib. I de episcopis Bononiensibus) sacratam Deo virginitatem, Bononienses ejus praedicatione permoti, eodem Eusebio auctore, virgines ipsi suas passim Mediolanum velandas mittebant: cujus rei etiam idem S. Ambrosius meminit lib. I de Virginibus: ubi etiam testatur virgines vel ab ipsa Mauritania Mediolanum, ut velarentur et sacrarentur, venisse: eadem ratione credendum est, virginem illam Indiciam nomine, de qua ibi fit mentio, Mediolani a S. Ambrosio eidem Zenoni viro sanctae 0240D memoriae probandam et benedicendam traditam fuisse: id enim facile ex eadem epistola colligitur. Soror enim ipsa S. Ambrosii, cum esset Mediolani, testatur Indiciam Romae domi suae Ambrosio absente habitasse: quaedam vero Paterna nomine S. Ambrosii (sic ille ipsam appellat) filia, numquam ab Indicia discesserat: Indicia autem Veronae, quo cum sorore sua nova nupta profecta fuerat, apud eam, pariete tamen interjecto, parvo videtur tempore habitasse: unde apparet Indiciam alibi, quam Veronae, sacrata virginali benedictione insignitam fuisse, praesertim cum post tot annos a benedictione, ut inquit 0241A S. Ambrosius, nota corruptionis inureretur. Accedit praeterea Ecclesiae Veronensis perpetua traditio, quam certis rationibus firmam ex Canonum praescripto tueri debemus, quae praeter Zenonem episcopum, et martyrem (qua de re in libello de Sanctis Veronensibus episcopis uberius tractatum est) nullum alium Zenonem agnovit episcopum: quam quidem traditionem testatur etiam episcoporum Veronensium series in aula episcopali depicta, in qua unus tantum Zeno VIII episcopus cernitur. Dicet alius, ab auctore horum sermonum confutatos esse errores Arii, qui vivo Zenone martyre non erat. Respondemus, cum Epiphanius scribat patrem Arii fuisse Origenem, et S. Thomas fontem ejusdem exstitisse, errores, qui ab Ario disseminati sunt, fuisse antequam Arius 0241B nasceretur: ut errores Lutheri, antequam pestiferam illam haeresim Lutherus disseminasset, convicti fuerunt. Quod si is contendat errores illos Origeni falso tributos, ut Pamphilus martyr, et alii nobiles scriptores putaverunt, non convincit causam non fuisse, ut S. Zenoni necesse non fuerit, illam pestem, quod Filius non sit coaeternus Patri, refellere. Quod objicitur, sermonem de continentia non esse S. Zenonis martyris, cum in eo legatur auctor abfuisse a S. Pauli doctrina divulgata annis quadringentis eo amplius, et totus pene orbis tunc fuisse christianus: dicimus textum, sicut multis in locis est mendosus, ita, ut saepe fit in numeris, ibi esse depravatum. Jam vero cum disseminatum per omnes provincias esset Evangelium a multis receptum, eo 0241C in loco auctor ponit, ut fit, totum pro parte. Antiquissimi auctoris est indicium, cum saepe ad Judaeos sermones habuerit: catechumenos ad immergendum se in sacrum fontem invitaverit: reprehenderit Graecos tunc ad fidem Christi conversos, quod vana sua sapientia etiam in Ecclesiam Dei vana quaedam de Deo introducerent, ut serm. I de psal. CXXX. Idem ostenditur, cum in serm. de Spirituali aedificatione domus Dei auctor demonstrat, tunc non fuisse jam templa Christianis constructa, sed novum populum et minimum numero exstitisse: Ad Neophytos porro serm. IV cum de iis mentionem facit, qui universam rem familiarem pauperibus erogarent, quique Dei templum essent, cum templum idololatriae antea exstitissent. Id ipsum praeterea licet perspicere ad 0241D Neophytos serm. V cum eos hortatur auctor, ut idololatriam fugiant, et ne captent amplius auguria. Quid? nonne id clare patet ex serm. I de Pascha, et ex serm. de Patientia? quorum altero interpretatur autumnum sui temporis martyres significare, patientiam in altero coronam martyrum appellat quotidianam? B. Thecla S. Pauli apost. discipula, et prima illius sexus martyr in sermone de Timore in exemplum timoris Domini adducitur. Quosdam meminit in serm. de Resurrectione in idololatria suo tempore obiisse: et christianos quosdam arguit corporum resurrectionem non credentes. Ab eo praeterea descripta est S. Arcadii martyris vita, suo tempore, ut Petrus episcopus Equilinus testatur, martyrio in Mauritania 0242A coronati. His profecto et hujusmodi aliis quamplurimis antiquissimus horum sermonum auctor demonstratur. Quod autem tres, sive quatuor sermones in his reperiantur, quos S. Zenoni aliqui putant adscribi non posse, nempe qui inscribitur, de Praecepto attende tibi: Sermo de Evangelio secundum Lucam de duplici tentationum specie: Sermo de Livore, et Invidia: Et sermo de Jejunio: qui inter S. Basilii homilias Graece scripti reperiuntur: quamvis argumenta non desint, quibus probare liceret eos quoque sermones ad S. Zenonem nostrum pertinere, cum etiam plurimos summo studio et gravissimis laboribus in Graecia multo ante S. Basilium praedicando ad fidem Christi converteret; tamen ea in re contentiosi esse nolumus. Ad id vero, quod auctor 0242B bibliothecae sanctae scribit, nempe septem sermones in psal. quos enumeravit, esse descriptos ex S. Hilarii commentariis, dicimus illum quoad numerum errasse: sermones enim in psal. LXXIX et in psal. C in commentariis S. Hilarii non reperiuntur. Quoad reliquos quinque, cum duo sermones de psalm. CXXX in his sermonibus legantur, secundus vero sit certis quibusdam vocabulis, et iisdem fere sententiis similis priori, qui quidem prior in commentariis S. Hilarii non reperitur; eum etiam, secundum scilicet, dicimus a S. Zenone more suo fuisse aliqua ratione repetitum, et propterea ad illum pertinere, sed in commentariis S. Hilarii ab aliquo fuisse insertum, quemadmodum videmus inter opera Hieronymi, Augustini et aliquorum sanctorum Patrum conciones, 0242C et libellos non ignobilium auctorum irrepsisse. An vero reliqui quatuor eadem ratione fuerint in iisdem commentariis inserti, necne, aliorum sit judicium. Nos vero, qui in eodem vetusto codice manu scripto hos etiam sermones simul cum quatuor, quos, ut jam diximus, apud S. Basilium Graece descriptos reperimus, defraudare S. Zenonem debita suae laudis possessione non sumus ausi. Neque lectorem debuimus tam utili et jucunda lectione privare. De stylo quod objicitur, vario dicendi modo sermones conscriptos, si quis recte eos perpenderit, paucissimis exceptis, ejusdem styli comperiet; insunt enim eadem saepe vocabula, eadem verborum dispositio et connexio. Neque tutum est semper ex styli varietate, in paucis maxime, de auctore fieri judicium: non enim quilibet 0242D auctor scripta sua eadem dicendi phrasi semper contexuit: hoc namque et Augustino, et Hieronymo, et aliis sanctis Patribus, quinimmo et S. Paulo apostolo contigisse, ut tom. II Vitarum Sanctorum in praefatione ad lectorem, ait Aloysius Lippomanus hujus Ecclesiae Veron. episcopus, quandoque reperimus, ut pro locorum, temporum, et personarum qualitate modo altius, modo demissius loquantur. Imperfecti sermones, quos S. Zenonem diversis temporibus scripsisse probabile est, ab aliquo ejus discipulo fideliter collecti sunt, cum praesertim quaedam in eis sint, quae eadem fere sunt; quod auctor minime fecisset, neque quispiam alius, qui eos ex diversis auctoribus colligere voluisset. Ex his igitur licel 0243A cognoscere, quanta injuria doctor eximius S. Zeno eodem bibliothecae loco honore suo defraudatus fuerit, scriptis suis luculentissimis spoliatus, cui opinioni et judicio in hac re non satis oculato refragatur Blondus Flavius, De illustrata Italia regione nona: Petrus episcopus Equilinus in vita S. Zenonis, et Joannes Stoeffler Justingensis mathematicus in calendario Romano, qui prius superiori saeculo, quam typis fuissent excusi, sermones S. Zenoni attribuunt. Nostra vero aetate praeter F. Leandrum Albertum Bononiensem Ord. Praed. in descriptione Italiae, et Onuphrium Panvinium in chronico manuscripto, vanam illius trutinam, et judicium refellit idem Aloysius Lippomanus, et Laurentius Surius Carthusianus, viri judicio, pietate, et varia, et recondita eruditione insignes, et sacrarum historiarum 0243B in primis scientissimi, qui non modo oratione, sed etiam usu ipso S. Zenonis esse docuerunt, quorum alter in suam catenam commentariorum in Genesim 0244A sententias ex hisce sermonibus quasi flosculos decerptos nomine Zenonis intexuit, uterque vero inter Sanctorum vitas prudentia summa, laboreque incredibili collectas sermones integros B. Zenonis nomine insignitos inseruerunt. His gravissimis auctoribus accedit vita S. Zenonis, quae jam multis saeculis fuit conscripta, in qua membra aliquot horum sermonum, de quibus est disputatio, leguntur. Monemus autem praetermissum esse S. Gaudentii episcopi Brixiensis sermonem, qui excusis sermonibus S. Zenonis fuerat additus, quod in vetusto codice manuscripto non reperitur. Haec de S. Zenonis sermonibus, ut piissimi et benignissimi pastoris ac patris nostri mandato, qua debuimus observantia, pareremus. Fruere igitur, candide lector, his sermonibus martyris episcopi, qui magno Dei munere nobis relicti 0244B sunt, quos cum attente legeris, senties te ad virtutis et pietatis studium mirabiliter excitari, et hominem, in quo Christus loquebatur, plane agnosces.