QUAESTIONES DISPUTATAE DE RERUM PRINCIPIO SIVE QUAESTIONES UNIVERSALES IN PHILOSOPHIAM
Circa illud, quod primum principium sit finis omnium.
ARTICULUS I. Refertur opinio Avicennae.
ARTICULUS I. Quid sit materia prima?
Quod dicis, quod forma perficiat materias diversorum generum, dico quod non est inconveniens,
ARTICULUS IV. Utrum in omnibus rebus sit una materia?
ARTICULUS I. Variae referuntur sententiae.
ARTICULUS I. Referuntur variae sententiae.
Scholium.
Rationem hanc et auctoritatem Boetii affert Doctor in primum, dist. 39. quaest. 5. g. Tertia positio dicit. Sed eam impugnat, quatenus ex illa volunt aliqui inferre cum Philosopho, quod etsi cau a prima necessario ageret et necessario moveret, adhuc causae secundae contingenter agerent, in eisque constitui posset radix contingentiae. Vide ipsum loco citato, et dist. 2. quaest. 2. g. Ostenso de proprietatibus. Vide etiam in 4. dist. 13. quaest. 1. art. 3. et dist. 43. quaest. 3. Ubi negat motionem causae primae esse aliquid receptum in causa secunda, et dist. 49. quaest. 6. Ubi dicit tolli libertatem, si aliquid per modum habitus poneretur in voluntate, necessitans eam ad effectum. Unde non recte a quibusdam attrahitur in classem eorum qui asserunt praedeterminationem liberi arbitrii esse necessariam ad suum effectum certo consequendum, libere tamen absque ulla voluntatis coae ione. Ex hoc loco, et illis citatis in primo Sententiarum, manifeste infertur juxta mentem Doctoris radicem contingentiae constituendam esse tam in libertate causae primae, quam in libertate secundae; atque ita si causa prima necessario ageret, nullam posse dari in rebus contingentiam.
Unde sicut divinus intuitus non fallitur praevidendo per praescientiam, sic divina voluntas nec separatur per violentiam, nec impeditur per resistentiam, nec frustratur per impotentiam: et hoc dico de voluntate beneplaciti, non de voluntate conditionata vel voluntate signi. Unde eodem actu volendi vult Deus contradictoria, non simul esse, quia illud est impossibile, sed simul vult; sicut eodem intuitu, vel eadem scientia scit contradictoria non simul esse, sed simul scita per unum actum scientiae, qui est simul et idem.
Circa tertium, quod scilicet Deus nunquam determinavit se ad aliquam partem contradictionis, nec respectu alicujus temporis eo modo quo aliqui intelligunt. Ubi advertendum, quod determinatio et dispositio respectu effectus faciendi, vel respectu ejusdem effectus faciendi in hoc tempore, vel in alio, potest dicere quamdam limitationem et contradictionem potentiae voluntatis, per actum volendi, respectu alterius partis contradictionis; vel respectu effectus producendi per aliquas differentias temporis excludendo partem oppositam contradictionis, vel aliam differentiam temporis, sicut voluntas nostra determinatur pro altera parte, vel pro certa differentia temporis. Unde isto modo dicere, quod Deus determinavit se ab aeterno, ad hoc faciendum determinate, vel disposuit se ab aeterno ad hoc faciendum et non oppositum; vel ad aliquos effectus producendos per aliquam differentiam temporis, excludendo partem oppositam contradictionis vel aliam differentiam temporis, sicut voluntas nostra determinatur pro altera parte, vel pro certa differentia temporis; et isto modo dicere quod Deus se determinavit respectu alicujus, vel aliquid disposuit facere, vel non facere, vel in uno tempore, ita quod non in alio, dico quod est falsum, et haereticum, quia divinum velle limitat, et arctat cum potentia sua volendi.