Scholium.

Doctor in 3. dist. 16. q. 2. g. Ultimum argumentum, optime probat rerum generabilium, et corruptibilium interitum non provenire ex statutis sibi periodis, sed potius periodos sequi causas interitus. Atque has causas asserit esse intrinsecas ipsis rebus, maxime animatis, quia scilicet in talibus aliqua qualitas dominatur, ut calor, qui tamen continuo fovetur in humido tendente perpetuo in corruptionem, per actionem caliditatis, ex quo tandem sequitur corruptio humidi radicalis, eaque citius in uno, quam in alio, juxta actionis intensionem. Unde ad rationem periodi determinatae, ait, nihil facere extrinsecum corruptivum, sed pendere ex causis intrinsecis naturalis complexionis. Quo etiam tendit hic ejus discursus probans talem, vel talem complexionem, aut naturae robur, vel infirmitatem in individuis ejusdem speciei contingere ex variis aspectibus, aut influentiis Astrorum, aut Planetarum, non secludendo tamen aliarum causarum simul concurrentium occultos influxus. Et a causis intrinsecis provenire periodos ipse hic paulo ante docuit num. 22. dicens, quod rerum corruptibilium partes necessario periodaliter amittuntur per actionem contrariorum in eis. Vid quaest. sequentem num. 7. et 8.

Ad hoc autem quod periodus alicujus rei sit major, vel minor, non solum facit aspectus, et influxus stellarum; imo quia ex aspectu unius stellae concurrente cum aspectu alterius, secundum quod magis, vel minus conveniunt, aliquando est fortior constellatio in uno ordine, aliquando debilior: et secundum fortitudinem illius virtutis naturaliter firmiores sunt, et duratiores, et majorem habent periodum generata in una hora, quam in alia. Illa tamen, quae sunt ejusdem speciei, et in una hora, et sub uno aspectu generantur, habent eamdem periodum, nisi sit diversitas eis ex parte materiae, ex qua generantur diversa individua ejusdem speciei in eadem hora. Nam quamvis duo, vel plura ejusdem speciei, eadem hora et sub eodem aspectu generentur, major tamen est duratio periodialiter unius, quam alterius: quia diversa est dispositio materiae, ex qua generantur diversa ejusdem speciei individua in eadem hora, et materia secundum dispositionem in una parte est obedientior, et receptior virtutis caelestis ei imprimendae: ideo individua ejusdem speciei, quae generantur eadem hora, ejusdem fortitudinis non sunt, neque aequalis periodi. Nihilominus omne, quod sic cadit sub generationem, necesse habet aliquam suam periodum terminare, et isto modo tempore mensuratur, sicut illa, quae non moventur, apta tamen nata sunt moveri, quae proprie dicuntur quiescentia, ut patet 4. Physicorum .

Post praedictas qualitates, et quantitates, quae subsunt motui alterationis, et augmentationis, inveniuntur substantiae, et accidentia, in quibus non est motus, sed sunt talis naturae, quod per mutationes in fine motuum generantur, et corrumpuntur: quae inquantum habent esse, et essentiam suam simul in medio tempore, non mensurantur tempore, nisi sint quiescentia; et inquantum periodialiter necesse habent corrumpi sub tempore sed necessario mensurantur aliquo modo aevi.

Post has formas generabiles, et corruptibiles sunt corpora caelestia, quorum motus per se mensurantur tempore: substantia autem eorum nequaquam, nisi inquantum sunt possibilia corrumpi, Deo deserente, eo quod non habent naturalem potentiam ad corruptionem periodialem sub tempore per transmutationes quascumque possibiles teri in tempore: ideo et per accidens non mensurantur tempore, sicut illa quae habent esse suum simul, cum tamen periodialiter necesse habent desinere esse tempore, sed eorum substantia mensuratur aevo terminativo.

Post caelestia corpora sunt substantiae spirituales incorporeae, quae non moventur motibus consimilibus motibus corporalium semper, sed aliter. Propter quod etsimoventur motibus affectionum, vel intellectionum, tunc secundum aliquos tales motus mensurantur aliquo tempore, quod sit tempus verum, quod vocant aliqui tempus discretum, de quo dicetur suo loco t. Substantia autem earum, quia non recipit impressiones aliquas, per quas sit necesse eas corrumpi, non nisi aevo mensuratur.