ARTICULUS II.

Statuitur, et confirmatur sententia Catholicorum.

Sequitur secundo, videre quae sit positio Catholicorum, et eam confirmare. Circa quod sunt quinque videnda. Primo, quod Deus vult bonitatem suam per se et de necessitate, non necessitate coactionis, quae tollit libertatem, sed necessitate immutabilitatis, quae non eam excludit. Secundo, quod vult alia a se, et haec volendo se. Tertio, quod voluntas Dei est causa rerum, et nullum habet motivum in causando. Quarto, quod Deus agendo res per voluntatem, nullo genere necessitatis eas agit, sed potuit non producere quidquid produxit, et ante vel post. Quinto, oportet ostendere, qualiter contingentia possit simul stare cum immutabilitate voluntatis, et infallibilitate scientiae Dei de rebus. Sexto, quomodo est certitudo in Scripturis, et Propheticis, et divinis promissis.

ARTIG. II. SEGT. 1.

Deum nebessario velle bonitatem suam, non tamen necessitate coactionis.

Circa primum sic procedo, et habet iste articulus duas partes: prima est, quod velit solum per se suam bonitatem: secunda, quod de necessitate immutabilitatis. Ad primum sic: Omnis potentia prima in illo genere potentiae, habet suum objectum, primum et perfectissimum. Exemplum hujus patet, per omnes potentias discurrendo; sed voluntas Deiest voluntas omnino, et simpliciter prima, quae est omnium causa; ergo volitum debet esse bonum simpliciter bonum, hoc autem non est, nisi ipsum quod est ipse Deus. Item 6. Metaphysic. text. 8. bonum et malum sunt in rebus, verum et falsum in anima. Deinde velle dicit actum per modum tendentiae ad objectum intellectum. Tunc sic: omnis potentia naturaliter fertur in suum objectum, maxime voluntas, quae de se tendit in bonum; ergo voluntas Dei naturaliter fertur in bonum: sed impossibile est, quod feratur ad bonum extrinsecum naturaliter, quia tunc ab eo naturaliter dependeret; ergo fertur ad bonum, quod est infinitum naturaliter. Item, objectum per se et potentia, sunt ejusdem ambitus; si enim esset color, qui non esset visibilis, virtus visiva esset imperfecta, et ille color frustra: unde omnis color est visibilis, et virtus visiva potest attingere omnem colorem. Cum igitur voluntas sit infinita; ergo ejus per se objectum est bonum infinitum: sed non est tale bonum nisi divinum; igitur bonum divinum est solum per se objectum divinae voluntatis.

Quod autem velit suam bonitatem necessitate non coactionis, quae dicit violentiam, quae non cadit in Deum, nec etiam in voluntatem nostram, sed immutabilitatis, probatur; potentia perficitur per hoc, quod actui conjungitur, sive actui differenti a potentia secundum rem, sive secundum rationem: si enim ista conjunctio intelligatur in potentia et actu, quae sola ratione differunt, ibi actus perficit potentiam secundum rationem, et modum intelligendi: igitur quanto firmius potentia actui conjungitur, tanto perfectior judicatur, sed firmior est conjunctio, quae est immutabilis.

Nec oportet dicere, ergo hac etiam necessitate vult extrinseca, quia illa volendo non perficitur, nec vilescit, quia, ut dicam, non vult illa, nisi per accidens, volendo se. Quare et actui volendi extrinseca, inquantum actus dicit aliquid ex parte divinae voluntatis, semper est conjuncta et ab aeterno; sed inquantum velle denominat connotatum, tunc non semper est conjuncta; volendo autem se, semper est conjuncta actui, et ex parte sui, et ex parte voliti.

Item, voluntas Dei, aut semper vult suam bonitatem, et tunc immutabiliter; aut nunquam, et tunc est otiosa; vel aliquando non, et aliquando sic, et tunc mutatur. Item, unumquodque secundum quod magis est in actu, perfectius agit, sive ratio agendi sit naturalis, ut caliditas: sive libera, ut amor; ergo in genere agentium per amorem, quanto major est amor, tanto actus dilectionis intimior est, et actualior et magis continuus. Cum autem voluntas recta fertur in amatum, fertur in illud secundum rationem boni quam habet: sed divina essentia habet rationem boni infiniti: ergo per infinitum actum amoris fertur divina voluntas in ipsam: ergo immutabiliter semper.

ARTIC. II. SECT. II.

Deum velle alia a se volendo suam bonitatem.

Circa secundum, quod similiter continet alia duo; quod scilicet velit alia a se, et quod vult ea volendo bonitatem suam. De primo sic, quandocumque aliqua potentia fertur in aliquod objectum per se, fertur in illa quae habent ordinem ad ipsum, secundum rationem illius ordinis, ut si habent ordinem essentialem, fertur in illa necessario; si accidentalem, fertur in illa per accidens: cum igitur bona extrinseca sint bona participantia, ac per hoc habentia ordinem quemdam accidentalem ad bonum per se, quia quantum est de se, essentialiter in illud ordinantur, ut in finem; ergo voluntas Dei aliquo modo fertur in illa: mala autem non vult fieri, quia non participant rationem primi boni.

Item, sicut se habet scientia Dei ad scibilia, ita voluntas ab bona: sed non est differentia entis, quam intellectus divinus non cognoscat; ergo non est aliqua differentia boni, quam voluntas divina non velit.

Item, quando aliqua potentia fertur in rationem formalem objecti, fertur etiam in omnia quae illam participant, ut visus ad omnia colorata; sed omnia extrinseca participant aliquo modo rationem boni, quia, Vidit Deus cuncta quae fecerat, et erant valde bona; ergo voluntas divina vult ea. Item, voluntas divina est in plena possessione divinae bonitatis, alioquin non esset Deus plene beatus; ergo impossibile est quod bonitas divina alicui comd unicetur, nisi hoc voluntas velit: sed communicatur omni ei, quod est, vel existit; ergo voluntas vult omnia illa esse.

Quod autem velit ea volendo se, patet: ostensum est, quod bonum divinum est per se primum volitum a Deo. Tunc sic: primum in quolibet genere, est causa eorum, quae sunt post, ut patet 2. Metaph. text. 4. de caliditate in igne; ergo voluntas divina vult alia a se, quia vult suam bonitatem. Item, aut voluntas divina vult alia a se, per se, et hoc ostensum est esse falsum, quia solum bonum infinitum vult per se; ergo vult ea per aliud, non nisi per bonum increatum; ergo vult ea volendo bonum increatum.

Item, sicut se habet intellectus ad cognita alia a se, sic voluntas ad alia bona a se; sed intellectus cognoscendo divinum verum, cognoscit omnia: ergo voluntas volendo divinum bonum, vult alia bona.

ARTIC. II. SEGT. III.

Dei voluntas est causa rerum, nec ab alio extrinseco movetur ad causandum.

Circa tertium, quod voluntas Dei est causa rerum, et nullum habet motivum in causando, quod etiam continet duo: quod scilicet sit causa rerum, et quod a nullo moveatur ad causandum. Ad primum sic, voluntas divina, et bonitas sua ad se essentialiter referuntur, sicut potentia ad objectum per se: cum igitur bonitas divina referatur in ratione bonitatis se referendo ad omnes creaturas, in ratione finis; ergo voluntas divina se referendo refertur ad creaturas in ratione aliqua causae: non finalis, quia haec est bonitas: non formalis, quia illa refertur ad Verbum: ergo efficientis. Quanquam igitur sapientia et potentia Dei sint rerum causa, prima tamen ratio causalitatis est, ad quod spectat ratio communicabilitatis: sed haec ratio est boni, inquantum bonum, sed bonum inquantum bonum, non communicatur nisi a voluntate, cum sit ejus passio; ergo ratio causalitatis principaliter spectat ad voluntatem.

Item ostensum est, et adhuc ostendetur, quod effectus non procedunt a Deo aliqua necessitate, sed mera libertate; ergo illi debet attribui principaliter ratio causalitatis, ad quod spectat principaliter ratio libertatis, sed hoc est voluntas; ergo, etc.

Item, potentia executiva existente, et intellectu cognoscente rem producendam, non propterea res producitur, nisi imperet voluntas, et ad opus potentia applicetur, ut patet in artifice. Unde potentia executiva videtur esse quasi instrumentum; scientia, vel intellectus quasi ordinans; voluntas autem ut movens; sed efficiens et movens idem sunt: potentia autem etsi movet motum exequendo, movetur tamen primo a voluntate; ergo ei debetur principaliter ratio moventis; ergo potissima ratio causalitatis est in voluntate.