ARTICULUS I. Refertur opinio Avicennae.

Circa primum sciendum, quod sicut patet ex 9. Metaphys. cap. 1, Avicenna ait, quod cum in Deo non sit considerare nisi essentiam sive naturam, intellectum et voluntatem, triplici necessitate in unum concurrente, et ex praedictis tribus proveniente, scilicet, ex natura, intellectu et voluntate, Deus producit primam Intelligentiam, et produxit mediantibus Intelligentiis omnia, quae facta sunt et producta, in prima rerum et essentiarum productione.

Ponit igitur Avicenna, quod cum Deus sit omnino simplex, ac per hoc in eo non differat essentia et potentia, quidquid agit, agit per suam essentiam. Sed cum Deus sit agens cognoscens, et intellectuale, et voluntarium, quidquid agit per suam essentiam, agit et producit secundum modum suae essentiae cognoscentis et discernentis, et secundum rationem suae voluntatis complacentis. Scientia autem Dei, cum sit perfectissima, comprehendit meliorem ordinem, qui possit esse in productione rerum. Voluntas autem Dei, cum sit optima, necessario scientiae acquiescit. Sicut igitur divina essentia est una, sic scientia discernit omnem modum circa productionem rerum, cui voluntas cum velit semper quod melius est, contraire non potest; ergo voluntas Dei vult de productione rerum, illud unum et determinatum, quod sua scientia determinate cognoscit esse melius; et quia sicut vult producit, ideo immutabiliter producit, quidquid producit.

Quod autem necessario, et solum producat unum immediate, sic arguit: Quidquid a principio est, necessarium est, quantum est ex parte Dei; quia si non, inesset ei dispositio, quae non erat, per quam faceret, ac ad actionem applicaretur, si non ageret de necessitate: et quia natura non est nisi ad unum, ideo concludit, primum non agit immediate nisi unum, quod etiam producit de necessitate. Haec est positio sua.

ARTIC. I. SECT. I.

Deum non producere creaturas ex necessitate naturae.

Positio haec tripliciter ostenditur esse falsa: primo quod non necessitate naturae: secundo quod non aliqua necessitate scientiae: tertio quod non aliqua necessitate voluntatis. Quia Avicenna ponit quod Deus omnibus creaturis mundi, aliis a generabilibus et corruptibilibus, dat esse ex necessitate suae essentiae, et ita semper in omni praeterito; ita quod ab aeterno dat esse, et in omni futuro: ita quod in aeternum conservabit per necessitatem illud esse, quod dedit talibus creaturis. Secundo, posuit, quod licet tali creaturae semper a Deo esse conveniat, et ab aeterno, et in aeternum, ita quod nunquam fuit, nec erit in non esse: quia tamen ab alio habet illud esse, (scilicet a Deo) posuit, quod talia habent ex se possibile esse et non esse, et habent de se non esse, sed ab alio necesse esse, ac per hoc habent esse post non esse, non duratione, sed natura. Unde dicitur 6. Metaphys. cap. 1. text. 7. illud, quod per essentiam suam causa est alterius rei, semper erit ei causa, eo quod absolute prohibet rem non esse: et haec est intentio, quae apud Sapientes vocatur creatio, quod est dare rei esse post non esse absolute; creaturae enim quantum in se est, est ei ut non sit; quantum vero ad suam causam, est ei ut sit. Quod autem est ei ex se ipsa, apud intellectum prius est per essentiam, non tempore, eo quod est ei ex alio; ergo esse creatum est post non esse, posterioritate naturae, non durationis, et secundum hoc, large sumendo incipere esse, verum est quod omne creatum incipit esse, quamvis habeat aeternum esse ab alio. Unde subdit in eodem 6. Si autem laxaveris nomen inceptionis circa omne esse, quod habet esse post non esse, quamvis non sit haec posterioritas temporis, tunc esse, vel omne creatum erit incipiens. Si vero non laxaveris, sed fuerit conditio incipientis, ut habeat esse, quo tempore sit prius, sic non omne creatum est incipiens. Sic igitur patet positio sua.