Lectio 9

Posita evidentia verbi, qua ipsis apostolis innotuit per visum, consequenter evangelista ponit eius evidentiam, secundum quod aliis quam apostolis innotuit per auditum, per testimonium ipsius ioannis etc..

Et circa hoc tria facit.

Primo enim testis introducitur; secundo testificandi modus innuitur, ibi et clamat; tertio testimonium ponitur, ibi hic erat quem dixi etc..

Dicit ergo: nos quidem gloriam eius vidimus, sicut unigeniti a patre, sed hoc nobis non creditur, quia forte habemur suspecti: accedat illius testis, scilicet ioannes baptista, qui testimonium christo perhibuit; est enim testis fidelis, qui non mentietur; Prov. XIV, 5: testis fidelis non mentietur etc..

Infra V, 33: vos misistis ad ioannem, et testimonium perhibuit veritati.

Hic enim ioannes testimonium perhibet; quasi dicat, perseveranter suum officium implet, quia ipse venit in testimonium. Prov.

C. XII, 19: labium veritatis firmum erit in perpetuum.

Deinde cum dicit et clamat dicens, ponitur modus testificandi, qui fit cum clamore. Et ideo dicit clamat, inquantum libere sine timore; Is. XL, 9: exalta in fortitudine vocem tuam... Ecce deus noster. Ardenter et ex magno fervore; quia, ut dicitur Eccli. XLVIII, 1, verbum eius ut facula ardebat; Is. VI, 3: seraphim clamabant alter ad alterum, per quod intimior ardor mentis exprimitur.

Per manifestationem etiam clamoris ostenditur, quod non sub figuris, neque occulte ad paucos sermo testificantis dirigitur; sed aperte et ostensive declaratur et denuntiatur veritas iam non paucis, sed multis; Is. LVIII, V. 1: clama, ne cesses.

Deinde cum dicit hic erat quem dixi, quid sit testificatus subiungit. Ubi duo facit.

Primo enim describit continuitatem sui testimonii; secundo describit eum, cui testimonium perhibet, ibi qui post me venturus est, ante me factus est.

Fuit ergo testimonium baptistae continuum, quia non semel tantum sed multoties, et etiam antequam christus ad ipsum venisset, ioannes testimonium ei perhibuit: et ideo dixit hic erat quem dixi, idest antequam vidissem eum corporaliter, testimonium ei perhibui. Lc. I, 76: tu puer propheta altissimi vocaberis. Et hoc ideo quia praesentem et futurum ostendit.

Est etiam eius testimonium certum, quia non solum futurum esse praedixit, sed praesentem digito demonstravit, dicens ecce agnus dei. Ex quo insinuatur quod christus corporaliter praesens erat ioanni; nam solitus erat saepe ad ioannem venire, antequam baptizatus fuisset.

Describit autem consequenter eum, cui testimonium perhibet, dicens qui post me venturus est, ante me factus est.

Ubi notandum est, quod ioannes non statim praedicat discipulis christum esse filium dei, sed paulatim eos ad altiora provehit: primo praeferens eum sibi, qui tamen tantae famae et auctoritatis erat ut crederetur esse christus, vel aliquis de magnis prophetis.

Comparat autem christum sibi primo quantum ad ordinem praedicationis; secundo quantum ad ordinem dignitatis; tertio quantum ad ordinem durationis.

Quantum ad ordinem praedicationis, ioannes praecessit christum sicut famulus dominum, et sicut miles regem, et sicut Lucifer solem; Mal. III, 1: ecce ego mitto Angelum meum, et praeparabit viam ante faciem meam. Qui igitur post me venit, scilicet in notitiam hominum praedicando.

Et notandum, quod ly venit est temporis praesentis, quia in Graeco ponitur participium praesentis temporis.

Praecessit autem ioannes christum duplici ratione.

Primo, secundum chrysostomum, quia ioannes erat consanguineus christi secundum carnem; Lc. I, 36: et ecce elisabeth cognata tua etc.. Si ergo testimonium perhibuisset christo postquam eum cognoverat, potuisset suum testimonium suspectum habere, et ideo ioannes venit ad praedicandum, nondum habens familiaritatem cum christo, ut eius testimonium efficacius esset. Unde dicebat infra: ego nesciebam eum; sed ut manifestetur in Israel propterea veni ego, in aqua baptizans.

Secundo quia in his quae de potentia procedunt ad actum, imperfectum naturaliter praecedit perfectum: unde dicitur I Cor. XV, 46: non prius quod spirituale est, sed quod animale.

Et ideo perfectam christi doctrinam debuit praecedere imperfectior doctrina ioannis, quae quodam modo fuit media inter doctrinam legis et prophetarum, quae annuntiabat de longinquo christum futurum, et doctrinam christi, quae manifesta erat, et christum manifeste annuntiabat.

Comparat sibi quantum ad ordinem dignitatis, cum dicit ante me factus est: unde sciendum est, quod ex hoc Ariani sumpserunt occasionem erroris. Dicebant enim quod hoc quod dixit post me venit, intelligitur de christo secundum carnem assumptam, sed hoc quod addit ante me factus est, non potest intelligi nisi de verbo dei, quod carni praeexistebat; et propterea christum, inquantum est verbum, factum esse, et non esse patri coaeternum.

Sed, secundum chrysostomum, haec expositio stulta est, quia si hoc esset verum, non dixisset baptista ante me factus est, quia prior me erat, cum nullus ignoret, quod si prior eo erat, ante eum factus est; sed potius e converso dixisset: prior me erat, quia factus est ante me. Et ideo, secundum chrysostomum, intelligendum est de prioritate dignitatis, idest mihi praelatus est, et antepositus.

Quasi dicat: quamvis iesus post me ad praedicandum venerit, tamen factus est ante me, idest dignior, et superior auctoritate, et hominum reputatione; iob XXVIII, 17: non adaequabitur ei aurum etc.. Vel ante me factus est, idest coram me, ut habetur in Glossa, et littera in Graeco hoc sonat. Quasi dicat coram me, idest in conspectu meo, quia mihi apparuit, et innotuit.

Item comparat eum sibi quantum ad ordinem durationis, dicens quia prior me erat. Quasi dicat: ipse est ab aeterno deus, ego ex tempore homo fragilis; et ideo, licet eum praedicando praecesserim, tamen rationabiliter praelatus est mihi in fama et opinione hominum, qui sua aeternitate praecedit omnia. Hebr. Ult., 8: iesus christus heri et hodie, ipse et in saecula; et infra VIII, 58: antequam Abraham fieret, ego sum.

Potest etiam exponi quod dictum est ante me factus est ut referatur ad ordinem temporis secundum carnem. Christus enim in instanti suae conceptionis fuit perfectus deus et perfectus homo, habens rationalem animam perfectam virtutibus, et corpus omnibus lineamentis distinctum, non tamen secundum quantitatem perfectam; Ier. XXXI, 22: mulier circumdabit virum, scilicet perfectum. Constat autem quod christus ante fuit conceptus quam ioannes esset natus, et perfectus homo; et ideo dicit ante me factus est quia ipse prius fuit homo perfectus, quam natus fuisset ex utero.