Lectio 6

Posita promissione de glorificatione domini, et expositione vocis, hic consequenter ponitur dubitatio turbae, ubi primo introducit auctoritatem legis; secundo ex ea dubitationem movet, ibi et quomodo tu dicis etc..

Dicit ergo quantum ad primum respondit ei turba, scilicet domino de sua morte loquenti, nos audivimus ex lege (lex hic accipitur communiter pro tota Scriptura veteris testamenti) quod christus in aeternum manet. Et hoc potest ex multis locis veteris testamenti haberi, et praecipue is.

C. IX, 7: multiplicabitur eius imperium, et pacis non erit finis; Dan. VII, 14: potestas eius potestas aeterna, quae non auferetur, et regnum eius quod non corrumpetur.

Et ex hac auctoritate duas dubitationes formant: unam de facto, aliam de persona.

De facto, cum dicunt quomodo tu dicis: oportet exaltari filium hominis? sed cum christus non dixerit oportet exaltari filium hominis, sed ego si exaltatus fuero etc., quomodo Iudaei dicunt oportet exaltari filium hominis? sed dicendum, quod Iudaei iam assueti erant verbis domini, unde memoriter tenuerunt quod dicebat se esse filium hominis.

Ideo cum dixit: ego, si exaltatus fuero a terra, omnia traham ad meipsum, pro eodem intellexerunt ac si dixisset: si filius hominis esset exaltatus, ut Augustinus dicit. Vel dicendum, quod licet hic non fecerit mentionem de filio hominis, tamen supra III, 14, hoc dixit: oportet, inquam exaltari filium hominis.

Sed videtur hoc quod ipsi dicunt oportet exaltari filium hominis, in nullo contrariari ei quod dixerat quod christus manet in aeternum.

Sed dicendum ad hoc, quod quia dominus consueverat eis parabolice loqui, ideo multa eorum quae dicebantur, intelligebant. Unde et hoc quod dominus dixit, exaltationem in mortem crucis suspicati sunt; supra VIII, 28: cum exaltaveritis filium hominis, tunc cognoscetis quia ego sum. Vel dicendum, quod hoc ideo intellexerunt, quia iam id facere cogitabant.

Unde eis verborum istorum intellectum non aperuit acumen scientiae, sed simulata conscientia malitiae.

Sed attende eorum malitiam, quia non dicunt nos audivimus ex lege, quod christus nihil patitur: nam in multis locis de passione et resurrectione eius agitur, sicut illud Is. LIII, 7: tamquam ovis ad occisionem ducetur, et illud Ps. III, 6: ego dormivi, et soporatus sum, et exsurrexi. Sed dicunt quoniam christus manet in aeternum.

Cuius ratio est, quia in hoc nulla fuisset contrarietas, cum immortalitati christi ex passione eius nullum factum fuisset impedimentum.

Volebant enim ostendere eum ideo non esse christum, quoniam christus manet in aeternum, ut chrysostomus dicit.

De persona autem quaestionem movent, cum dicunt quis est iste filius hominis? hoc ideo quaerunt, quia Dan. VII, 13, dicitur: vidi, et ecce quasi filius hominis veniebat, et usque ad antiquum dierum pervenit, quia per illum filium hominis intelligebant christum; quasi dicerent: dicis, quod oportet exaltari filium hominis, et filius hominis, quem intelligimus christum, manet in aeternum, quis est ergo iste filius hominis? si non manet in aeternum, nec est christus.

In hoc autem reprehendenda est eorum tarditas: quia adhuc dubitant post tot visa, tot audita, an ipse esset christus; Eccli. XXII, 9.

Cum dormiente loquitur qui narrat stulto sapientiam.

Consequenter cum dicit dixit ergo eis iesus etc., satisfacit dominus eorum dubitationem aliqualiter, et primo commendat bonum quod habebant; secundo hortatur eos ad profectum, ibi ambulate dum lucem habetis; tertio admonitionem exponit dicens dum lucem habetis, credite in lucem.

Dixit ergo eis iesus: adhuc modicum lumen in vobis est. Quod quidem potest dupliciter legi. Uno modo, secundum Augustinum, ut scilicet modicum sit adiectivum determinans hoc quod dicit lumen, quasi dicat: quoddam lumen in vobis est, inquantum recognoscitis quod christus manet in aeternum. Haec enim veritas quaedam est: omnis autem manifestatio veritatis est quoddam lumen infusum a deo. Sed tamen lumen istud quod est in vobis, modicum est, quia, licet cognoscatis christi aeternitatem, eius tamen mortem et resurrectionem non creditis: in quo patet quod non habetis fidem perfectam. Istis ergo convenit quod dictum est Petro, Matth. XIV, 31: modicae fidei, quare dubitasti? secundum chrysostomum vero dicitur adhuc modicum, scilicet tempus extat, quod lumen in vobis est, idest ego, qui sum lumen; quasi diceret: parvo tempore ego lux vobiscum sum; infra XVI, 16: modicum, et iam non videbitis me.

Et ideo consequenter exhortatur eos ad complementum et profectum boni, et primo ponit suam exhortationem; secundo ostendit periculum imminens, nisi proficiant, ibi qui ambulat in tenebris, nescit quo vadat.

Dicit ergo: dico quod modicum lumen habetis, tamen dum illud habetis, ambulate; idest accedite et proficite, ut simul cum aeternitate intelligatis moriturum christum, et resurrecturum. Et hoc secundum primam expositionem.

Vel ambulate dum lucem habetis, idest, dum vobiscum sum, proficite et satagite sic me habere ut numquam perdatis; Ps. Lxxxviii, 16: domine, in lumine vultus tui ambulabunt. Et hoc ne tenebrae, infidelitatis, ignorantiae et perpetuae damnationis, vos comprehendant, et sic ulterius procedere non possitis. Tunc enim homo comprehenditur tenebris quando totaliter infidelitate demergitur: quod esset, si eo modo credideritis christi aeternitatem ut negetis in eo mortis humilitatem; iob III, 23: viro cui abscondita est via; ibid. XXXVII, 19: omnes involvimur quippe tenebris.

Periculum imminens nisi proficiant, subdit dicens et qui ambulat in tenebris, nescit quo vadat. Nam lumen, sive exterius sive interius, dirigit hominem. Exterius quidem dirigit quantum ad exteriores actus corporales, sed interius dirigit ipsam voluntatem.

Qui ergo non ambulat in luce, non perfecte credendo in christum, sed ambulat in tenebris, nescit quo vadat, idest, ad quem terminum dirigatur; Ps. Lxxxi, 5: nescierunt neque intellexerunt: in tenebris ambulant. Quod quidem et ipsis Iudaeis contingit quia nesciunt quid agant, sed, ut in tenebris ambulantes, putant quidem rectam incedere viam, et unde deo placere credunt magis displicent. Similiter et haeretici errantes, unde mereri credunt lumen veritatis et gratiae, privari potius demerentur; Prov. XIV, 12: est via quae videtur homini recta; novissima autem eius deducunt ad mortem.

Consequenter cum dicit dum lucem habetis, credite in lucem, exponit quod dixit, scilicet quid sit ambulare: et hoc dupliciter, secundum duas praemissas expositiones.

Primo, secundum primam, dum lucem habetis, idest, dum aliquid habetis de notitia et lumine veritatis, credite in lucem, idest in veritatem perfectam, ut filii lucis sitis, idest, ut renascamini veritati; I Thess. V, 6: non sumus noctis neque tenebrarum: igitur non dormiamus.

Vel, secundum aliam expositionem, dum lucem habetis, idest me qui sum lux: supra I, 9: erat lux vera quae illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum, credite in lucem, idest in me, hoc est, proficite in cognitione mea: ut filii lucis sitis, quia ex hoc quod creditis in me, eritis filii dei; supra I, 12: dedit eis potestatem filios dei fieri, his qui credunt in nomine eius.

Hic evangelista narrat factum quod fecit iesus, scilicet quod abscondit se.

Sed cum supra VIII, 59 legerimus, christum hoc idem fecisse, in promptu est ratio, quia tulerunt lapides, ut iacerent in eum; sed hic suae absconsionis nulla ratio assignatur, ut cum nec lapides levarent, nec eum blasphemarent: quare ergo abscondit se? ad quod dicendum, quod dominus scrutans eorum corda, cognovit furorem et malitiam eorum, quam iam conceperant de eo occidendo.

Unde volens eos praevenire, non expectavit ut in opus exirent, sed abscondendo se, eorum invidiam et iracundiam mitigavit. In quo nobis dedit exemplum, ut cum de aliquorum malitia nobis constat, iam antequam patrare opere tentent, fugere debemus. Nihilominus tamen dominus ostendit facto quod dixit verbo. Dixerat enim: ambulate dum lucem habetis, ut non tenebrae vos comprehendant, has tenebras cuiusmodi sint, insinuavit per suam absconsionem; Is. VIII, 17: expectabo eum qui abscondit se a domo Iacob.