Lectio 8

Posito defectu discipuli, scilicet Iudae tradentis, hic ponit defectum discipuli, scilicet Petri negantis, et primo ponitur praenuntiandi occasio; secundo negationis praenuntiatio, ibi respondit iesus: animam tuam pro me pones? circa primum duo facit.

Primo ponit Petri desiderium; secundo ponit eius fiduciam, ibi dicit ei Petrus: quare non possum te sequi modo? circa primum duo facit.

Primo ponit desiderii ostensionem; secundo dilationem, ibi respondit iesus: quo ego vado, non potes me modo sequi.

Ostenditur autem Petri desiderium in prompta interrogatione, cum dicit dicit ei simon Petrus: domine, quo vadis? audierat enim a domino quod adhuc modicum cum eis esset: ex quo sollicitus est de christi recessu ab eis, et ideo quaerit dicens quo vadis? ubi chrysostomus dicit: magnus profecto est Petri amor, et ipso igne vehementior, cuius nulla prohibitio promptum impetum impedire potest. Et inde est quod etiam christo dicente: quo ego vado, vos non potestis venire, ipsum Petrus sequi volebat; et ideo interrogabat quo iret, quasi una de adolescentulis quaerentibus in Cant. V, 17: quo abiit dilectus tuus, o pulcherrima mulierum, quo abiit? et quaeremus eum tecum.

Dilatio autem huius desiderii est, quia ad praesens impeditur a sequendo; et hoc est quod dicit quo ego vado non potes me modo sequi: sequeris autem postea; quasi dicat: adhuc imperfectus es, et ideo non potes me modo sequi; postea autem, quando perfectus eris, sequeris me. Simile est quod dicit infra ult., 18: amen dico tibi, cum esses iunior, quasi imperfectus, cingebas te... Cum autem senueris, et perfectionis arcem conscenderis, extendes manus tuas, et alius te cinget.

Consequenter cum dicit dicit ei Petrus etc., ponit Petri fiduciam. Intellexerat enim Petrus quod dominus verba praedicta dixerat, quasi de perfectione sui amoris diffidens.

Perfectus autem amor est cum quis seipsum pro amicis exponit morti; infra XV, V. 13: maiorem hac dilectionem nemo habet, ut animam suam ponat quis pro amicis suis. Quia ergo Petrus paratus erat pro christo mori, ostendebat se in amore perfectum, cum dicit animam meam ponam pro te, idest, paratus sum pro te mori. Hoc dicebat, quantum sibi videbatur, non ficto animo.

Sed tamen nescit homo virtutem affectus sui, tunc potissime cum periculum imminet; I cor.

C. IV, 4: nihil mihi conscius sum; sed non in hoc iustificatus sum.

Consequenter cum dicit respondit ei iesus etc., negationem Petri praenuntiat, et primo redarguit praesumptionem; secundo praedicit negationem, ibi amen, amen dico tibi: non cantabit gallus, donec ter me neges.

Circa primum sciendum est, quod Petrus de se praesumens, christo sibi dicente non potes me modo sequi, dicebat se eum sequi posse, et mori pro ipso: et ideo dominus eum reprimens, dicit animam tuam pro me pones? quasi diceret. Considera quid loquaris. Magis scio quid in te sit, quam tu scias; tu non scis ponderare amoris tui pondus. Noli ergo de te ultra modum praesumere; Rom. XI, 20: noli altum sapere, sed time. Et huiusmodi ratio assignatur Matth. XXVI, 41: spiritus quidem promptus est, caro autem infirma.

Permisit autem dominus Petrum tentari et cadere, ut exaltatus ad principatum ecclesiae, discat de se humilia sentire, et peccantibus subditis compati; Hebr. IV, 15: non habemus pontificem qui non possit compati infirmitatibus nostris, tentatum per omnia pro similitudine, absque peccato. Sed in Petro invaluit tentatio usque ad culpam; in christo autem fuit intentatio usque ad similitudinem poenae: quia peccatum non fecit.

Negationem praedicit, dicens amen, amen dico tibi: non cantabit gallus, donec ter me neges.

Hic primo dubitatur de hoc quod dicit non cantabit gallus, donec ter me neges.

Videtur enim esse falsum: quia statim, post primam negationem Petri, gallus cantavit, ut habetur Mc. XIV, 68.

Sed ad hoc Augustinus respondet dupliciter.

Uno modo, ut dominus magis affectionem Petri, quam actus expresserit: nam animam Petri tantus timor invaserat quod paratus erat ad primum cantum galli, non solum semel, sed ter negare; et sic est sensus: antequam gallus cantet, paratus eris ter me negare. Alio modo, ut referatur ad negationis initium: quia aliquid dicitur fieri ante aliud, etiam si incipiat tantum fieri. Dominus autem praedixit trinam negationem, quae incepit ante primum galli cantum, licet non ante perfecta fuerit; et tunc est sensus non cantabit gallus, donec ter me neges, idest, trinam negationem incipies antequam gallus cantet.

Item quaeritur de loco ubi haec verba fuerunt; nam et matthaeus et marcus dicunt, quod dominus dixit haec verba Petro postquam exiverat de loco ubi cum discipulis coenaverat; Lucas autem et ioannes dicunt quod haec verba dixit in loco ubi coenaverat.

Nam post sermonem istum dominus dixit infra XIV, 31: surgite, eamus hinc.

Ad hoc autem dicendum, quod verum est dominum haec verba dixisse in loco in quo coenaverat; matthaeus autem et marcus sequuntur ordinem memoriae, non historiae.

Potest autem dici, secundum Augustinum, quod dominus haec verba ter dixit. Nam si quis diligenter consideret verba domini, ex quibus processum est ad praenuntiationem negationis Petri, inveniet tripliciter esse dicta: nam in matthaeo et marco habetur, quod dixit dominus: omnes vos scandalum patiemini in me in nocte ista. Et Petrus respondet: et si omnes scandalizati fuerint in te, ego numquam scandalizabor.

Et ait illi iesus: quia hodie in hac nocte antequam gallus cantet, ter me negabis.

In Luca autem, habetur: dixit eis iesus: ecce Satanas expetivit vos, ut cribraret sicut triticum. Ego autem rogavi pro te, ut non deficiat fides tua. Et tunc Petrus dixit ei: domine, tecum paratus sum et in carcerem et in mortem ire. Et dominus illi: dico tibi, Petre: non cantabit hodie gallus donec ter abneges nosse me. Hic autem cum Petrus quaereret a domino quo vadis? etc., dixit ei dominus amen, amen dico tibi: non cantabit gallus, donec ter me neges.

Unde colligitur quod pluries dominus negationem Petri praedixerat.