Lectio 8

Positis rationibus et verbis consolantibus apostolos, hic ponitur effectus ipsorum in discipulis, et primo ponitur discipulorum affectio; secundo ostenditur ipsorum conditio, ibi respondit eis iesus; tertio assignatur praedictorum intentio, ibi haec locutus sum vobis etc..

Affectio discipulorum est confessionis et credulitatis, unde dicunt ecce nunc palam loqueris. Ubi tria confitentur de christo; scilicet doctrinae claritatem, scientiae certitudinem, et divinam originem.

Primum confitentur cum dicunt ecce nunc palam loqueris, et proverbium nullum dicis. Si enim diligenter advertimus, vix in aliquo loco sacrae Scripturae ita exprimitur christi origo, sicut hic, cum dicit: palam de patre meo annuntiabo vobis, et, exivi a patre, et veni in mundum. Et ideo credentes hanc promissionem, qua dixit, palam de patre meo annuntiabo vobis, eis completam esse, ita ut non alia manifestatione indigeant, dicunt ecce nunc palam loqueris. Sed, ut Augustinus dicit, ita adhuc ignorantes erant discipuli, ut se non intelligere ignorent. Non enim promiserat eis in illa hora se sine proverbiis locuturum, sed in hora resurrectionis vel gloriae. Tamen quantum ad ipsos discipulos iam clarius eis fuit locutus tunc, quamvis alia claritas sermonum eius esset expectanda. Infra XVIII, V. 20: ego palam locutus sum mundo.

Secundum confitentur cum dicunt nunc scimus quia scis omnia. Et quidem in superficie verborum satis evidens argumentum est certae et perfectae scientiae quando quis manifestat quae dicit: signum enim scientis est omnino posse docere, unde dicitur Prov. XIV, 6, quod doctrina prudentium facilis est. Quae enim nostrum superant intellectum, non plane verbis explicamus.

Sed tamen hoc apostoli dicunt propter aliam intentionem, quia scilicet dominus scit omnia cordis eorum secreta, et de his quae dubitant satisfacit: consolatur eos promittendo gaudium spiritus sancti, et iteratam sui visionem et patris amorem. Et ideo dicunt nunc scimus quia scis omnia, scilicet secreta cordium; infra ult., 17: tu omnia nosti; sap.

C. VIII, 8: domino deo nostro nota sunt omnia, antequam fiant.

Unde subdunt et non est opus tibi ut quis te interroget.

Quod videtur praedictis contradicere. Dicunt enim quod scit omnia; scientis autem non est interrogare, sed interrogari: quomodo ergo non est ei opus ut quis eum interroget? sed dicendum, quod hoc dicunt, ut innuant quod etiam secreta cordium novit, quia et ante interrogationem eis satisfecit supra cum dicerent inter se: quid est quod dicit nobis modicum? nihilominus tamen christus interrogat et interrogatur, non quia opus sit ei, sed nobis.

Tertium confitentur cum dicunt in hoc credimus quia a deo existi: et quidem convenienter, scire enim omnia et etiam secreta cordium, est proprium divinitatis; Ier. XVII, 9: pravum est cor hominis et inscrutabile: quis cognoscet illud? ego dominus scrutans cor et probans renes. Et ideo dicunt a deo existi, consubstantialis patri, et verus deus.

Hic ponitur discipulorum conditio, quae est infirmitatis: ubi primo exprobrat fidei eorum tarditatem; secundo tribulationem futuram imminentem; tertio ostendit se immunem ab omni eorum detrimento.

Quantum ad primum dicit modo creditis. Quod si accipiatur interrogative, est exprobratio tarditatis eorum ad credendum, quasi diceret: usque modo distulistis credere? si vero accipiatur remissive, exprobrat fidei ipsorum instabilitatem, quasi diceret: verum est quod nunc creditis, sed statim, quando tradar, dimittetis me; Lc. VIII, 13: ad tempus credunt, et in tempore tentationis recedunt.

Ecce venit hora, et iam venit, ut dispergamini unusquisque in propria, et me solum relinquatis. Hic ponitur eis imminens tribulatio et scandalum.

Unde sciendum est, quod imminente huiusmodi scandalo, quae antea per christum adepti fuerant amiserunt. Adepti enim fuerant christi societatem, passionem, et rerum exonerationem, et omnem communem modum vivendi. Unde haec tria enumerat Petrus, Matth. XIX, 27, dicens: ecce nos, scilicet omnes, quantum ad tertium, reliquimus omnia, quantum ad secundum, et secuti sumus te, quantum ad primum. Et haec amiserunt: et ideo hoc eis praedixit dominus, dicens ecce venit hora, et iam venit, ut dispergamini, quantum ad tertium, propter timorem qui vobis dominabitur, ita ut nec simul possitis fugere; Zach. XIII, 7: percute pastorem, et dispergentur oves gregis etc..

Unusquisque in propria, quantum ad secundum, idest ad animum possidendi propria; unde Petrus cum aliis reversi sunt ad navem, et propria; infra ult., 3: exierunt, et ascenderunt in navim. Et me solum relinquatis, quantum ad primum; iob XIX, 14: fratres mei dereliquerunt me, et qui me noverunt, obliti sunt mei; Is. Lxiii, 3: torcular calcavi solus.

Sed discipulorum scandalo christus nullum patitur detrimentum; unde dicit et non sum solus, quia pater mecum est, quasi diceret: etsi sum unum cum patre per unitatem essentiae, non sum solus per distinctionem personalem: unde non sic a patre exivi ut ab eo recederem.

Hic ponit dominus suam intentionem de doctrina sua: et primo ponit doctrinae suae utilitatem; secundo necessitatem in mundo pressuram habebitis.

Utilitas doctrinae est pax, unde dicit: dico quod ad hoc deducemini, ut me solum relinquatis: et propter hoc propono vobis doctrinam meam, ne in hac derelictione persistatis: et propter hoc scilicet omnia quae dixi vobis in sermone, vel omnia quae in toto evangelio locutus sum vobis, ut, ad me redeuntes, in me pacem habeatis.

Finis enim evangelii est pax in christo; Ps. Cxviii, 165: pax multa diligentibus nomen tuum. Cuius ratio est, quia pax cordis opponitur eius perturbationi, quae oritur ex malis supervenientibus et crescentibus. Si quis autem habeat aliquando luctum vel gaudium superexcedens illa mala, patet quod perturbatio non manet. Et inde est quod homines mundani, qui deo per amorem non sunt coniuncti, habent tribulationes absque pace; sed sancti qui deum per amorem habent in corde, etsi ex mundo habeant tribulationes, in christo habent pacem; Ps. Cxlvii, 14: qui posuit fines tuos pacem. Finis enim noster hic debet esse ut pacem habeamus in deo; Ps. Lxxvi, 3: renuit consolari anima mea, scilicet in rebus mundi, sed ubi memor fui dei, delectatus sum.

Necessitas autem huius pacis est illata vexatio a mundo; unde dicit in mundo pressuram habebitis. Et primo praenuntiat futuram angustiam; secundo dat contra eam fiduciam.

Quantum ad primum dicit in mundo pressuram habebitis, idest a mundanis; I Io. III, V. 13: nolite mirari si odit vos mundus; supra XV, 19: quia ego elegi vos de mundo, propterea odit vos mundus.

Quantum ad secundum dicit confidite: ego vici mundum. Ipse enim liberat nos; Eccli. LI, 6: liberavit me a pressura flammae.

Quasi diceret: recurratis ad me, et habebitis pacem: et hoc ideo quia ego vici mundum, qui vos premit.

Vicit christus mundum, primo quidem auferendo ei arma quibus impugnat: haec autem sunt eius concupiscibilia; I io.

C. II, 16: omne quod est in mundo, aut est concupiscentia oculorum, aut concupiscentia carnis, aut superbia vitae: quia scilicet divitias vicit per paupertatem; Ps. Lxxxv, 1: inops et pauper sum ego; Lc. IX, 58: filius hominis non habet ubi caput suum reclinet.

Honorem per humilitatem; Matth. XI, 29: discite a me quia mitis sum et humilis corde.

Voluptates per passiones et labores; Phil. II, V. 8: factus est obediens usque ad mortem, mortem autem crucis. Item supra IV, 6: iesus autem fatigatus ab itinere sedebat sic supra fontem; Ps. Lxxxvii, 16: in laboribus sum ego a iuventute mea. Qui ergo sic ista vincit, vincit mundum: et hoc est quod facit fides; I Io. V, 4: haec est victoria quae vincit mundum, fides nostra: quia cum sit substantia sperandarum rerum, quae sunt bona spiritualia et aeterna, facit nos contemnere bona carnalia et transitoria.

Secundo vicit mundum, mundi principem excludendo; supra XII, 31: nunc princeps huius mundi eiicietur foras; Col. II, 15: expolians principatus et potestates, traduxit confidenter, palam triumphans illos in semetipso.

Ex quo praebuit nobis diabolum ut a nobis vincendum; iob XL, 24: numquid illudes ei quasi avi, aut ligabis eum ancillis tuis? ad litteram, post passionem christi, iuvenculae ancillae christi et parvuli illudunt ei.

Tertio homines mundi ad se convertendo.

Mundus rebellabat movendo seditiones per homines mundi, quos christus ad se traxit; supra XII, 32: ego si exaltatus fuero a terra, omnia traham ad meipsum. Unde supra VII, V. 19, dicunt: ecce totus mundus post eum vadit. Sic ergo non debemus timere pressuras quia victus est; I Cor. XV, 57: deo autem gratias, qui dedit nobis victoriam per iesum christum.