Lectio 2

Posita inductione ad cognoscendum christum quae fuit multitudo piscium captorum, eis a christo praestita, hic consequenter ponitur ordo recognitionis, et primo ponit quomodo in ea se habuit ioannes; secundo quomodo se habuit Petrus; tertio quomodo se habuerunt alii discipuli.

Ioannes autem ut perspicax in cognoscendo, statim christum cognovit; et ideo dixit Petro quem prae ceteris diligebat, et etiam quia prior erat inter alios, dominus est, motus ad hoc ex captura piscium. Ps.

Lxxxviii, 10: tu dominaris potestati maris; et alibi CXXXIV, 6: omnia quaecumque voluit dominus fecit in caelo et in terra, in mari et in omnibus abyssis.

Dixit autem dominus est, quia isto nomine soliti erant vocare eum. Supra XIII, 13: vos vocatis me magister et domine.

Petrus vero ponitur fervens ad consequendum: cuius fervor apparet primo quantum ad promptitudinem, unde dicit simon Petrus, cum audisset quia dominus est, succinxit se (erat enim nudus) et misit se in mare. Alii autem discipuli navigio venerunt.

Simon Petrus cum audisset, non distulit, sed statim praeparat se ad eundum. Eccli. V, 8: ne tardes converti ad dominum, neque differas de die in diem.

Secundo quantum ad reverentiam eius ad christum: quia noluit nudus prae pudore accedere, sed tunica succinxit se, erat enim nudus, et propter caliditatem terrae, et propter expeditionem operis. Et per hoc datur intelligi quod venientes ad christum debent exuere veterem hominem, et induere novum qui secundum deum creatus est in fide. Apoc.

C. III, 5: qui vicerit, vestietur sic vestimentis albis, et non delebo nomen eius de libro vitae.

Tertio quantum ad eius securitatem: quia ex nimia dilectione noluit cum navi ire, quia retardabatur; sed misit se in mare, ut citius perveniret ad christum.

Mystice autem per mare signatur tribulatio praesentis saeculi. Unde illi qui desiderant pervenire ad christum, in mare se mittunt, non refugiunt tribulationes huius mundi. Actor. XIV, 21: per multas tribulationes oportet intrare nos in regnum dei; Eccli. II, 1: fili, accedens ad servitutem dei, sta in iustitia et timore, et praepara animam tuam ad tentationem. Petrus autem misit se in mare, et tamen illaesus pervenit ad christum: quia inter tribulationes securus et illaesus christi servus evadit. Sap. XIV, 3: dedisti in mari viam, et inter fluctus semitam firmissimam.

Et, ut chrysostomus dicit, ponitur hic optime conditio ioannis et Petri: quia ioannes altior intellectu, Petrus ferventior affectu.

Alii autem discipuli navigaverunt.

Unde primo ponit quid fecerunt; quia navigio venerunt, quia minus ferventes Petro.

Navigium significat ecclesiam. Sap. XIV, V. 6: spes orbis terrarum ad ratem confugiens, remisit saeculo semen nativitatis. Et per hanc signatur ecclesia, ut habetur I Petr. III, V. 20. Alii vero navigio venerunt, idest protecti societate ecclesiae, quae est terribilis ut castrorum acies ordinata. Ps. XXX, 21: proteges eos in tabernaculo tuo a contradictione linguarum.

Secundo assignat rationem praedictorum, cum dicit non enim longe erant a terra, sed quasi cubitis ducentis, trahentes rete piscium. Quod potest esse ratio quare Petrus se misit in mare, scilicet quia prope terram erat, vel quare isti cito pervenerunt.

Et quidem non longe erant, quia ecclesia non longe est a terra viventium: est enim domus dei et porta caeli, Gen. XXVIII, 17, et terram illam sancti quotidie contemplantur.

II Cor. IV, 18: non contemplantibus nobis quae videntur, sed quae non videntur; Phil. III, 20: nostra conversatio in caelis est.

Et dicit cubitis ducentis quod idem significant duae naves, Lc. V, 2, scilicet duos populos: de quibus electi trahuntur ad vitam aeternam. Eph. II, 15: ut duos condat in semetipso in unum novum hominem, faciens pacem et reconcilians ambos in uno corpore deo. Rete autem quo pisces trahuntur est doctrina fidei, qua quidem deus trahit inspirando interius, supra VI, 44: nemo potest venire ad me, nisi pater, qui misit me, traxerit eum: et apostoli exhortando, ut hic.

Hic ponitur quomodo christus suis discipulis exhibet familiare convivium, et primo convivii praeparatio; secundo christi ad convivium invitatio, ibi dixit eis iesus: venite, et prandete; tertio ipsa convivii refectio, ibi venit iesus, et accepit panem etc..

Praeparatio convivii describitur primo quantum ad ea quae a christo praeparata sunt; secundo quantum ad ea quae a discipulis sunt allata, ibi dixit eis iesus: afferte de piscibus quos prendidistis nunc.

A christo autem sunt praeparata tria. Primo piscis et panis unde dicit ut ergo descenderunt de navi in terram viderunt prunas, quas christus sua potestate creaverat ex nihilo, vel ex aliqua praeiacente materia formaverat.

Sed supra VI, 5 ss., pavit turbam de panibus multiplicatis; hic autem post passionem suam miraculose de novo creat vel format, quia iam non est tempus infirmitatis ostendendae, sed potestatis manifestandae. Nam id quod supra fecit ante passionem, fuit condescensionis, quia si voluisset, potuisset de novo creare vel formare.

Per hoc autem datur intelligi, quod in convivio spirituali praeparatur a christo aliquid. Et si quidem convivium hoc sumatur allegorice pro convivio ecclesiae, sic christus ista tria praeparat: scilicet prunas caritatis. Prov. XXV, 21: haec autem faciens, carbones ignis congeres super caput eius; Ez. X, 2: imple manum tuam prunis ignis.

Has prunas christus de caelo portavit ad terras; supra XIII, 34: mandatum novum do vobis, ut diligatis invicem; item Lc. XII, 49: ignem veni mittere in terram.

Item praeparat piscem, suppositis prunis, qui est christus: nam piscis assus, est christus passus, qui super prunas ponitur, quando ex incendio caritatis ad nos immolatur in cruce. Eph. V, 2: obtulit semetipsum pro nobis oblationem et hostiam deo in odorem suavitatis; item ibidem 1: estote imitatores dei sicut filii carissimi, et ambulate in dilectione, sicut et christus dilexit nos.

Item praeparat panes quibus reficitur, qui est ipse. Nam inquantum christus latet per suam divinitatem, dicitur piscis, cuius proprietas est latere sub aquis, Is. XLV, 15: vere tu es deus absconditus, sed inquantum nos reficit per doctrinam et etiam dat nobis corpus suum in cibum, vere panis est; supra VI, V. 51: ego sum panis vivus qui de caelo descendi; Is. XXX, 23: panis frugum terrae tuae erit uberrimus et pinguis.

Sed ad hoc convivium debet afferri aliquid ex parte ministrorum ecclesiae: sed tamen nihil, nisi praeexistat nobis a deo.

Quid autem afferatur, subdit dixit eis iesus: afferte de piscibus quos prendidistis nunc et primo ponitur mandatum domini; secundo executio discipuli.

Praecipit autem ut afferant de piscibus ab eis captis, quasi diceret: ego dedi donum caritatis, assavi corpus in cruce, et proposui vobis panem doctrinae, ex quo perficitur et roboratur ecclesia, vestrum est ut vos alios capiatis: et isti sunt qui convertuntur ad praedicationem apostolorum.

Ps. XXVIII, 1: afferte domino filii dei; is.

C. Ult., 20: adducetis omnes fratres vestros de cunctis gentibus donum domino.

Si autem hoc convivium sumatur pro convivio morali, sic christus ad convivium animae praeparat primum prunas caritatis.

Rom. V, 5: caritas dei diffusa est in cordibus nostris; Lc. XII, 49: ignem veni mittere in terram. Item piscem, idest fidem absconditam, cum sit de non apparentibus, Hebr. X, 1. Item panem, idest solidam doctrinam.

Hebr. V, 14: perfectorum autem est solidus cibus. Ad quod convivium ex parte nostra requiritur ut bene utamur gratia nobis concessa. I Cor. XV, 10: gratia dei sum id quod sum, et gratia eius in me vacua non fuit. Unde praecipit afferte de piscibus, idest, portetis vestra bona opera, vobis data. Matth. V, 16: sic luceat lux vestra coram hominibus, ut videant opera vestra bona.

Et ideo consequenter ponitur executio discipuli, scilicet Petri, qui ferventior erat: unde dicit ascendit autem simon Petrus, et traxit rete in terram, plenum magnis piscibus, centum quinquaginta tribus.

Ascendit in gubernaculum ecclesiae. Cant.

C. VII, 8: ascendam in statum perfectionis; Ps. Lxxxiii, 7: ascensiones in corde suo disposuit. Et traxit rete in terram, quia ipsi sancta ecclesia est commissa, et ipsi specialiter dicitur pasce oves meas, infra eodem, 17. Quod ergo tunc christus aperit in voce dicens pasce oves meas, hoc ipse nunc praefigurat in opere: nam ipse pisces ad soliditatem littoris protrahit, quia stabilitatem aeternae patriae fidelibus ostendit.

Sed dicit rete plenum magnis piscibus, quia quos praedestinavit, hos et vocavit, et quos vocavit hos et magnificavit; Rom. VIII, 30; et Eccli. XLIV, 3: homines magni virtute, et prudentia sua praediti, annuntiantes in prophetis dignitatem, et imperantes in praesenti populo; et virtute prudentiae populis sanctissima verba. In alia autem piscatione non additur numerus sicut hic: fuerunt enim centum quinquaginta tres. Quia in vocatione ad praesentem ecclesiam trahuntur boni et mali, ut dicitur Eccle. I, 15: stultorum infinitus est numerus.

Unde Gen. XXII, 17, dicitur Abrahae de illa vocatione: erit semen tuum sicut arena quae est in littore maris, quae ponitur in malam partem. Sed de ista dicitur: inspice stellas, et numera eas, si potes. Hi enim numerantur a deo quasi habiti in pretio.

Ps. Cxlvi, 4: qui numerat multitudinem stellarum.

Sed numquid non plures salvabuntur quam centum quinquaginta tres? immo plures, sed hic numerus aliquid mystice signat. Nullus enim potest ad patriam venire nisi per observantiam Decalogi; nec hoc observari potest nisi per septiformem gratiam spiritus sancti, de quo Is. XI, 2: requiescet super eum spiritus domini; spiritus sapientiae et intellectus, spiritus consilii et fortitudinis, spiritus scientiae et pietatis, et replebit eum spiritus timoris domini. Sanctificatio autem primo legitur facta in septimo die.

Gen. II, 3: benedicens diei septimo, sanctificavit illum. Decem autem et septem faciunt septemdecim. Si ergo numeretur tali ordine progressionis, ut primo accipias unum et duo quae faciunt tria, et tria quae faciunt sex, et quatuor quae faciunt decem, et decem et quinque quae faciunt quindecim, et sic deinceps addendo numerum qui sequitur usque ad decem et septem, numero coniuncto habebis centum quinquaginta tres.

Vel aliter. Hi discipuli quibus christus apparuit erant septem. Multiplicando autem septem per septem (quae sunt dona spiritus sancti), fiunt quadraginta novem, quibus, si addas unum ad significandum unitatis perfectionem in qua esse debent filii dei qui spiritu dei aguntur, fiunt quinquaginta, quibus triplicatis, et iterum additis tribus ad significandum fidem trinitatis, quae in confessione cordis et oris et operis consistit, fiunt centum quinquaginta tres. Quia qui sunt perfecti septem donis spiritus sancti et uniti in fide trinitatis, perveniunt ad patrem.

Sed dicit et cum tanti essent, non est scissum rete; in alia autem dicitur quod rumpebatur: quia in praesenti ecclesia, quae per illam significatur, sunt multae scissurae schismatum, haeresum, seditionum, sed totaliter non rumpitur, quia ego vobiscum sum usque ad consummationem saeculi: Matth. Ult., 20. Sed in futura patria quae significatur per istam, idest in illa pace sanctorum, nulla erunt schismata.

Ps. Cxlvii, 3: qui posuit fines tuos pacem.

Consequenter cum dicit dixit eis iesus: venite, prandete, ponitur invitatio ad convivium praeparatum, et primo ponitur christi invitatio; secundo discipulorum in convivio dispositio, ibi et nemo audebat discumbentium interrogare eum.

Invitat autem ad convivium christus interius inspirando per seipsum, dicens venite, prandete, Matth. XI, 28: venite ad me omnes qui laboratis et onerati estis; et ego reficiam vos; Cant. V, 1: comedite, amici, bibite et inebriamini, carissimi, et exterius docendo et exhortando per alios. Lc. XIV, V. 16: homo quidam fecit coenam magnam...

Et misit servum suum hora coenae dicere invitatis ut venirent.

Dispositio discipulorum ponitur cum dicit et nemo audebat discumbentium interrogare eum: quod, secundum Augustinum, designat discipulorum de resurrectione christi certitudinem, quia scilicet ita certi erant quod christus esset, quod nullus discumbentium ausus est dubitare an ipse esset.

Et quia interrogatio est signum dubitationis, nullus audebat eum interrogare tu quis est? supra XVI, 23: in illo die me non interrogabitis quidquam.

Secundum chrysostomum, significat maiorem solito reverentiam discipulorum ad christum.

Libenter interrogassent eum; sed christus apparuit eis in quodam magnifico aspectu, et mirabili gloria, ita ut non auderent eum interrogare prae stupore et reverentia.

Et hoc specialiter detinebat eos ab interrogando, quia sciebant quoniam dominus est.

Consequenter cum dicit et venit iesus, et accepit panem, et dabat eis, ponitur ipsa refectio, quam habuerunt ipso manducante.

Ps. Cxliv, 16: aperis tu manum tuam, et imples omne animal benedictione.

Ipse est enim qui dat escam illorum in tempore opportuno.

Sed numquid christus comedit cum eis? dicendum quod sic, licet hic non exprimatur; Lc. Ult., 43, expresse dicitur, quod comedit cum eis. Et Act. I, 4 dicitur: et convescens praecepit eis ab ierosolymis ne discederent.

Sed numquid fuit vera comestio? responsio. Dicendum ad hoc, quod aliquis actus dicitur esse verus dupliciter; scilicet veritate significationis, et veritate speciei. Veritate quidem significationis verus est actus qui configuratur rei significatae: sicut si volo aliquid significare per orationem, et illud quod significo est verum, et concordat rei significatae, sic oratio est vera veritate significationis, licet non speciei: sicut hoc quod dixit christus: ego sum vitis vera, verum est licet non sit vitis vera secundum speciem vitis, sed tantum secundum quod vitis significat.

Secundum veritatem speciei dicitur aliquid verum quod habet quae pertinent ad speciei veritatem. Huiusmodi autem sunt principia speciei, non autem effectus eius consequentes: sicut locutio haec homo est animal, primo modo vera est, quia verum significat; sed veritate speciei non est vera, nisi formetur ab ore animalis loquentis organis debitis.

Nec requiritur ad eius veritatem effectus locutionis, puta quod audiatur et huiusmodi.

Sic ergo dicendum est de comestione, quod aliqua est de veritate significationis tantum, sicut comestio Angelorum, quia in Angelis non sunt membra ordinata ad comestionem; sed verum est illud quod ipsi per hoc significabant, scilicet desiderium quod habebant de salute hominum.

Comestio autem christi post resurrectionem vera fuit et veritate significationis, quia ad hoc fiebat ut ostenderet se habere naturam humanam, quam in veritate habebat, et veritate speciei, quia habebat instrumenta propria ad comestionem. Sed tamen effectus consequentes comestionem non erant ibi: quia cibus non fuit conversus in comedentem, cum haberet corpus glorificatum et incorruptibile; sed resolutus fuit virtute divina in praeiacentem materiam. Huiusmodi autem effectus nihil faciunt ad veritatem speciei, ut dictum est.

Consequenter cum dicit hoc iam tertio manifestatus est iesus discipulis suis, epilogat apparitiones.

Et secundum Augustinum, si hoc quod dicitur iam tertio, referatur ad vices, non est verum: quia ut dictum est, primo die apparuit quinque vicibus; postea quidem octavo die quando thomas erat cum eis, supra XX, 19; secundo iuxta mare, ut hic; tertio in monte Galilaeae, ut habetur matth.

C. Ult.; 16 s.; quarto recumbentibus, Mc. Ult., V. 14; quinto ipso die ascensionis, quando videntibus illis elevatus est: Act. I, 9. Quamquam pluribus aliis vicibus apparuit eis per dies quadraginta licet non sit scriptum.

Est ergo hoc iam tertio, referendum ad dies quibus apparuit: quia prima die apparuit ipso die resurrectionis; secunda die in octava ipsius resurrectionis, supra XX: et post dies octo; et tertia die apparuit hic.

Vel dicendum, quod etiam referendo ad vices salvatur veritas dicti; quia non legitur quod multis discipulis simul congregatis apparuit, nisi primo de sero, cum fores essent clausae etc.; et secundo post octo dies, quando erant discipuli congregati; et tertio hic: unde signanter dicit manifestatus est iesus discipulis suis.