Lectio 2

Hic agit evangelista de christi crucifixione, et primo ponit ipsam crucifixionem; secundo addit de eius morte, ibi postea sciens iesus quia omnia consummata sunt etc.; tertio de sepultura, ibi post haec rogavit Pilatum ioseph ab Arimathaea etc..

Circa crucifixionem primo ponit Pilati et Iudaeorum disceptationem; secundo christi condemnationem, ibi Pilatus autem cum hoc audisset, magis timuit; tertio ponit sententiae executionem, ibi susceperunt autem iesum.

Disceptabat autem Pilatus cum Iudaeis, volens liberare christum. Et ideo primo ponit quomodo nititur eum liberare ipsum Iudaeis ostendendo; secundo eius innocentiam allegando, ibi dixit eis Pilatus: accipite eum vos etc..

Circa primum duo facit.

Primo ponit demonstrationem; secundo demonstrationis effectum, ibi cum ergo vidissent eum pontifices etc..

Circa primum tria ponuntur.

Primo Pilati demonstrantis intentio, quae erat eum liberare; unde dicit exivit ergo iterum Pilatus, scilicet a praetorio, et dixit eis, scilicet Iudaeis expectantibus, ecce adduco eum vobis foras, et hoc ideo ut cognoscatis quia nullam invenio in eo causam, scilicet mortis. Quare ergo turpiter tractasti, impie Pilate, sine causa? scilicet ne Iudaei credant quod ob favorem eum dimittam. Qualis enim favor praestatur ei cui tot inferuntur flagella? vel ideo ut haec eius ludibria inimici libentissime viderent, et ulterius sanguinem non sitirent; quasi dicat: si reus esset mortis, ita condemnarem eum sicut flagellavi.

Fortassis tamen aliqua levia fecit contra legem, propter quae flagellationem tantum promeruit, non autem mortem.

Secundo ponitur christi manifestatio, et hoc facto; unde dicit exivit ergo iesus portans spineam coronam, et purpureum vestimentum etc.. In illo habitu illum ostendit in quo a ministris illuditur, ut saltem quiescant dum ad eos exit, non clarus imperio, sed plenus opprobrio. Ps. Lxviii, 8: quoniam propter te sustinui opprobrium, operuit confusio faciem meam.

In quo instruimur ut opprobria omnia propter nomen iesu christi parati simus sustinere.

Is. LI, 7: nolite timere opprobria hominum, et blasphemias eorum ne metuatis.

Tertio ponitur demonstrationis explicatio et hoc per verba Pilati; unde dixit eis ecce homo, quasi despective loquendo, quod aliquis sic despectus vellet sibi usurpare regnum. Ecce de quali homine creditis haec, ut secundum hoc conveniat ei illud Ps. XXI, 7: ego sum vermis, et non homo.

Si ergo regi invidetis, iam parcite: quia deiectum videtis. Fervet ignominia, frigescat invidia ut dicit Augustinus.

Hic ponitur demonstrationis christi effectus in Iudaeis: quia quantumcumque viderent eum deiectum et desolatum et flagellatum, eorum invidia non frigescit, sed ardescit potius et crescit.

Unde cum vidissent eum, adductum foras, pontifices et ministri, clamabant: crucifige, crucifige eum. Ingeminant propter desiderii vehementiam. Nec sunt contenti quacumque morte, sed turpissimam expetunt, scilicet crucis.

Sap. II, 20: morte turpissima condemnemus eum.

Et dicit cum vidissent eum: quia ex aspectu eius qui habebatur odio, magis commovetur et inflammatur cor odientis contra eum. Sap. II, 15: gravis est nobis etiam ad videndum.

Hic ostendit evangelista quomodo Pilatus nititur liberare christum, eius innocentiam allegando. Ex quo orta est controversia, quia primo Pilatus allegat christi innocentiam; secundo Iudaei replicant culpam, ibi nos legem habemus etc..

Quantum ad primum, dixit eis Pilatus: accipite eum vos, et crucifigite, quasi dicat, nolo esse iniquus iudex, ego non crucifigam eum; vos crucifigatis eum, si vultis: ego non invenio in eo causam, scilicet crucifigendi. Supra XIII, 30: venit princeps mundi huius, et in me non habet quidquam; Act. III, 13: quem vos tradidistis et negastis ante faciem Pilati, iudicante illo dimitti.

Sed Iudaei adhuc replicant christi offensam; unde sequitur responderunt ei Iudaei: nos legem habemus etc.. Videntur intellexisse ex responsione Pilati quod non erat motus contra christum ex crimine affectati regni, ex quo credebant eius animum maxime commoveri, ut eum occideret. Et ideo quasi hoc crimen non sufficeret ad eius mortem, credebant Pilatum per hoc quod dixerat: accipite eum vos etc. Petivisse, si haberent aliud crimen secundum legem de quo condemnatus esset, et de hoc condemnarent eum; et ideo dicunt secundum legem debet mori. Et primo proponunt crimen christi contra legem Iudaeorum; secundo contra legem Romanorum, ibi si hunc dimittis, non es amicus caesaris.

Circa primum duo facit.

Primo ponitur Iudaeorum accusatio contra christum; secundo accusationis effectus in animo Pilati, ibi cum ergo audisset Pilatus hunc sermonem, magis timuit.

Crimen quod imponebatur christo contra legem Iudaeorum erat, quia filium dei se fecit, ex quo reputabant eum reum mortis. Supra V, 18: propterea quaerebant eum Iudaei interficere, quia non solum solvebat sabbatum, sed et patrem suum dicebat deum, aequalem se faciens deo; et supra X, 33, dicit: de bono opere non lapidamus te, sed de blasphemia: quia tu homo cum sis, facis teipsum deum.

Et ubique dicunt filium dei se facit, quasi non sit. Sed hoc non est contra legem, ut probavit eis supra X, 34, per illud Ps. Lxxxi, V. 6: ego dixi, dii estis. Si enim alii homines, qui sunt filii adoptivi, absque blasphemia filios dei se dicunt, quanto magis christus, qui est filius dei per naturam? sed quia non intelligebant aeternam generationem, ideo eum et falsum et blasphemum reputabant, pro quorum quolibet quis reatum mortis incurrebat.

Consequenter cum dicit cum ergo audisset Pilatus hunc sermonem, magis timuit, ponit accusationis effectum in animo Pilati; et primo effectum timoris, unde dicit cum audisset hunc sermonem, scilicet quod filium dei se faceret, magis timuit, cogitans ne verum esset, et perperam ageret, si inique procederet contra eum. Per quod dabatur intelligi quod gentiles audita proditione filii dei, timuerunt. Habac. III, 1: domine, audivi auditum tuum, et timui.

Secundo ponit effectum dubitationis et inquisitionis: unde sequitur et ingressus est in praetorium iterum, et dixit ad iesum etc., et primo ponitur Pilati inquisitio; secundo taciturnitas christi; tertio taciturnitatis reprehensio.

Quantum ad primum dicit et ingressus est in praetorium iterum Pilatus, scilicet timore concussus, et dixit ad iesum, quem secum reduxerat, unde es tu? volens scire, utrum scilicet esset deus divinam habens originem, vel homo terrenam. Ad quod responderi potest, quod habetur supra VII, V. 23: vos de deorsum estis, ego de supernis sum.

Iesus autem, quia noluit, responsum non dedit ei: ut ostenderet quod nolebat per sermones vincere et excusationes componere, cum ad hoc venerit ut pateretur.

Simul et per hoc dedit nobis exemplum patientiae. Et impletur quod dicitur Is. LIII, V. 7: quasi agnus coram tondente se obmutescet et non aperiet os suum. Et dicit tamquam agnus, ut non credatur quod tacuerit sicut male sibi conscius, qui de peccatis suis convincebatur, sed sicut mansuetus, sicut qui pro peccatis alienis immolabatur.

Consequenter cum dicit dixit ergo ei Pilatus: mihi non loqueris? nescis quia potestatem habeo crucifigere te; et potestatem habeo dimittere te? ponitur quomodo Pilatus reprehendit eius taciturnitatem, et primo facit hoc Pilatus per iactantiam suae potestatis; secundo ponitur responsio christi de potestate Pilati.

Quia ergo christus non dedit ei responsum, Pilatus hic reprehendens dicit mihi non loqueris etc.: in quo seipsum condemnavit.

Si enim in potestate sua totum positum erat, quare nullam causam inveniens eum non absolvit? Lc. XIX, 22: ex ore tuo te iudico, serve nequam; II Mach. VII, 16: potestatem in homines habens, cum sis corruptibilis, facis quod vis.

Et quia sic gloriatur de potestate sua, secundum illud Ps. XLVIII, 7: in multitudine divitiarum suarum gloriatur, ideo dominus hoc infringit dicens non haberes potestatem adversum me ullam, nisi tibi datum esset desuper. Unde, sicut dicit Augustinus, christus ubi tacet, sicut agnus tacet; ubi loquitur, docet sicut pastor. Unde primo docet de suae potestatis origine; secundo de sui criminis quantitate.

Quantum ad primum dicit non haberes potestatem adversum me ullam, nisi tibi datum esset desuper, quasi dicat: si aliquam videaris habere, hanc non habes a te, sed est tibi data desuper, idest a deo, a quo est omnis potestas. Rom. XIII, et prov.

C. VIII, 15: per me reges regnant. Et dicit ullam, idest quantulamcumque habes, quia limitatam habebat sub alia maiori, scilicet caesaris; Matth. VIII, 9: ego sum sub potestate constitutus.

Et ideo concludit propterea qui tradidit me tibi, scilicet Iudas, vel principes sacerdotum, maius peccatum habet. Et dicit maius, ut et illos qui tradiderunt et ipsum Pilatum ostenderet obnoxios esse peccato: sed illos maiori qui ex se et ex invidia eum tradiderunt; sed iste quod fecit, ex timore superioris potestatis fecit.

Per hoc etiam confutatur error haereticorum dicentium omnia peccata esse paria: alioquin non dixisset dominus, maius peccatum habet. Matth. XVIII, 7: vae autem homini illi per quem scandalum venit.

Effectus liberationis christi ponitur cum dicit et exinde quaerebat Pilatus dimittere eum. Sed quia, ut dictum est a principio, nitebatur eum dimittere, convenientius dicitur exinde, idest ex hac causa, quod non haberet peccatum. Vel supra tentabat eum dimittere, sed exinde, idest ex tunc, omnino et constanti animo quaerebat eum dimittere.