Lectio 2

Hic agitur de mortui resuscitatione, et primo ponitur resuscitandi propositum; secundo subditur suscitationis ordo, ibi venit itaque iesus etc..

Circa primum tria facit.

Primo dat dominus locum morti; secundo praenuntiat propositum de accedendo ad locum ubi mortuus erat, ibi deinde post haec dicit etc.; tertio praenuntiat propositum suscitandi, ibi haec ait, et post haec dicit illis etc..

Dat autem locum morti, moram trahendo dominus trans iordanem: et ideo dicit ut autem audivit quia infirmabatur, mansit in eodem loco duobus diebus. Ex quo notatur quod eodem die quo christus recepit nuntium sororum Lazari, mortuus fuit Lazarus: nam quando christus venit ad locum ubi mortuus fuit, iam quatriduanus erat; christus autem duobus diebus postquam recepit nuntium, remansit in eodem loco, et sequenti die ab illis duobus ivit in Iudaeam.

Dedit autem locum morti per tot dies, propter duo. Primo quidem ne ex praesentia eius mors Lazari impedita fuisset: nam ubi vita praesens est, mors locum non habet.

Secundo, ut miraculum credibilius redderetur, et nullus posset dicere quoniam nondum defunctum eum suscitavit, sed potius stupefactum.

Consequenter cum dicit deinde post haec dicit discipulis suis, dominus manifestat propositum accessus sui ad locum, et primo praenuntiat propositum; secundo subditur timor discipulorum, ibi dicunt ei discipuli etc.; tertio dominus timorem propellit, ibi respondit iesus: nonne duodecim horae sunt diei? dicit ergo quantum ad primum deinde post haec, scilicet moram contractam, dixit, scilicet iesus, discipulis suis: eamus in Iudaeam iterum.

Hic quaeritur quare hic solum praedixit apostolis se iterum iturum in Iudaeam, cum hoc alias non fecerit.

Sed huius quidem ratio est, quia Iudaei nuper in Iudaea persecuti fuerant christum, ita ut pene eum lapidassent; unde et propterea inde decesserat: propter quod credendum erat quod, christo iterato illuc ire volente, discipulorum corda timor invaderet.

Et quia praevisa iacula minus feriunt, et mala quae praevidentur, facilius tolerantur, ut Gregorius dicit, ideo dominus, ut eis timorem auferret, eis itineris sui propositum manifestat.

Per hoc autem quod iterum revertitur in Iudaeam, mystice datur intelligi, dominum in fine mundi iterum reversurum ad Iudaeos, qui convertentur ad christum; Rom. XI, 25: caecitas ex parte contigit in Israel, donec plenitudo gentium intraret.

Timor discipulorum ponitur cum dicitur dicunt ei discipuli: Rabbi, nunc quaerebant te Iudaei lapidare, et iterum vadis illuc? quasi dicant: videtur quod spontaneus vadas ad mortem. Sed timor iste irrationabilis est, quia secum habebant discipuli deum protectorem, cum quo qui est, timere non debet; Is. L, 8: stemus simul: quis est adversarius meus? Ps. XXVI, 1: dominus illuminatio mea et salus mea: quem timebo? hunc timorem expellit dominus confortans eos; unde dicit respondit iesus, scilicet discipulis, nonne duodecim horae sunt diei? ubi primo ponit conditionem temporis; secundo ostendit quod tempus sit aptum ambulationi; tertio quod non sit aptum.

Secundum ibi si quis ambulaverit in die, non offendit; tertium ibi si autem ambulaverit in nocte, offendit.

Ad intelligentiam autem huius litterae, sciendum est, quod tripliciter exponitur.

Uno modo a chrysostomo sic.

Nonne duodecim horae sunt diei? quasi dicat: vos dubitatis ascendere in Iudaeam, quia nuper Iudaei voluerunt me lapidare; sed dies habet duodecim horas, et quod contingit in una, non contingit in alia. Unde licet tunc voluissent me lapidare, in alia hora hoc nollent; Eccle. III, 1: omnia tempus habent. Et eiusdem VIII, 6: omni negotio tempus est et opportunitas.

Sed hic incidit quaestio litteralis: quia aut loquitur de die naturali, aut de die artificiali. Si quidem loquatur de die naturali, tunc falsum est quod dicit; cum non habeant duodecim, sed vigintiquatuor horas.

Similiter si loquitur de die artificiali, falsum est quod dicit: quia hoc non est verum nisi in aequinoctiali, quia non omnes dies artificiales habent duodecim horas.

Sed ad hoc dicendum, quod intelligendum est de die artificiali: quia omnes dies artificiales habent duodecim horas. Nam horae huiusmodi dierum distinguuntur dupliciter.

Quaedam enim sunt aequales, et quaedam sunt inaequales. Aequales autem distinguuntur secundum circulum aequinoctialis: et secundum hoc non omnes dies habent duodecim horas sed aliqui plures, aliqui pauciores; nisi tantum in aequinoctio. Inaequales autem distinguuntur secundum ascensiones zodiaci propter eius obliquitatem: quia non aequaliter ascendit zodiacus in omnibus partibus suis; aequinoctialis autem aequaliter: et de istis horis inaequalibus quilibet dies artificialis habet duodecim horas; quia quolibet die ascendunt sex signa de die, et sex de nocte; sed illa quae ascendunt in aestate, sunt tardioris motus quam illa quae ascendunt in hieme; ascensus autem cuiuslibet signi facit duas horas.

Si quis ambulaverit in die, idest honeste, et absque conscientia alicuius mali, Rom. XIII, 13: sicut in die honeste ambulemus, non offendit, idest, non invenit quod ei noceat. Et hoc ideo quia lucem huius mundi videt; idest, lux iustitiae in eo est; Ps. Xcvi, 11: lux orta est iusto, et rectis corde laetitia; quasi dicat dominus: nos secure possumus ire, cum in die ambulemus.

Si autem ambulaverit in nocte, scilicet iniquitatum, de facili multa pericula inveniet: de qua nocte I Thess. V, 7: qui dormiunt, nocte dormiunt. Et talis offendit, idest impingit, quia lux, scilicet iustitiae, non est in eo.

Alio modo exponit quidam Graecus, scilicet theophylactus, ab illo loco si quis ambulaverit in die, dicens, quod dies est praesentia christi in mundo, nox vero est tempus post passionem eius. Ut sit sensus: non est timendum de Iudaeis, quia quamdiu ego sum in mundo, vobis non imminet periculum, sed mihi. Unde quando Iudaei eum capere voluerunt, infra XVIII, 8, dixit dominus turbis: si ergo me quaeritis, sinite hos abire. Ut impleretur sermo quem dixit: quia quos dedisti mihi, non perdidi ex eis quemquam.

Sed in nocte, idest in tempore post passionem, tunc timendum est vobis ire in Iudaeam, quia patiemini a Iudaeis persecutionem; Zach. XIII, 7: percute pastorem, et dispergentur oves.

Alio modo exponit Augustinus sicut per diem intelligatur christus; supra c. IX, 4: me oportet operari opera eius qui misit me, donec dies est: et quamdiu sum in mundo, lux sum mundi. Huius ergo diei duodecim horae, sunt duodecim apostoli; supra VI, 71: nonne ego vos duodecim elegi? sed timendum est valde quod sequitur: et unus ex vobis diabolus est.

Iudas ergo non erat hora huius diei, quia non lucebat. Sed dicendum, quod dominus hoc dixit, non habito respectu ad Iudam, sed ad successorem eius mathiam.

Est ergo sensus nonne duodecim horae sunt diei? quasi diceret: vos estis horae, ego sum dies. Sicut ergo horae consequuntur diem, ita et vos me debetis sequi. Unde si ego volo ire in Iudaeam, vos non debetis me praecedere, nec mutare voluntatem meam; sed debetis me sequi. Simile dicit Petro, Matth. XVI, 23: vade retro post me, Satanas, idest, non praecedas me, sed me sequere, voluntatem meam imitando. Si quis ambulaverit in die, quasi diceret: non debetis timere periculum, quia vos itis mecum, qui sum dies. Unde sicut qui in die vadit non impingit, idest non offendit; ita nec vos qui mecum itis; Rom. VIII, 31: si deus pro nobis, quis contra nos? et hoc ideo quia lucem huius mundi videt, in me. Si autem ambulaverit in nocte, idest in tenebris ignorantiae et peccati, tunc offendit; et hoc ideo quia lux, scilicet spiritualis, non est in eo, non quidem ex defectu lucis, sed eorum rebellione; iob XXIV, 13: ipsi fuerunt rebelles lumini.