Lectio 7

Postquam deus excellentiam suae potestatis confirmavit testimoniis hominum, dei et Scripturarum, hic consequenter eorum tarditatem ad credendum redarguit.

Duplici autem occasione Iudaei persequebantur christum: propter solutionem sabbati, in quo videbatur contrarius legi; et quia dicebat se dei filium, in quo videbatur contrarius deo. Unde propter reverentiam quam habebant ad deum, et propter zelum quem habebant ad legem Moysi, persequebantur.

Et ideo dominus intendit ostendere quod non propter hoc eum persequebantur, sed propter contrarium. Unde primo ostendit irreverentiam ipsorum ad deum esse causam incredulitatis ipsorum; secundo quod irreverentia, quam habebant ad Moysen, fuit causa incredulitatis ipsorum, ibi nolite putare quia ego accusaturus sum vos apud patrem.

Circa primum duo facit.

Primo ponit irreverentiam ipsorum ad deum; secundo ostendit quod hoc sit causa incredulitatis ipsorum, ibi quomodo vos potestis credere, qui gloriam ab invicem accipitis? circa primum duo facit.

Primo proponit eorum indevotionem ad deum; secundo manifestat eam per signum, ibi ego veni in nomine patris mei.

Circa primum duo facit.

Primo excludit intentionem opinatam, quae ex verbis praemissis accipi posset; secundo asserit veram, ibi sed cognovi vos etc..

Intentio opinata est, quod quia dominus supra commemoraverat tot testimonia de seipso, scilicet ioannis, dei, et operum suorum, et Scripturarum, posset opinari a Iudaeis quod hoc fecerit quasi quaerens humanam gloriam. Contra hoc dicit claritatem ab hominibus non accipio; idest, laudem humanam non quaero. Non enim veni ut exemplum darem quaerendi gloriam hominum; I Thess. II, 6: neque quaerentes ab hominibus gloriam: deus testis est. Vel claritatem ab hominibus non accipio, idest, claritate humana non indigeo, quia ab aeterno claritatem habeo apud patrem; infra XVII, 5: clarifica me pater, claritate quam habui antequam mundus fieret. Non enim veni clarificari ab hominibus, sed potius eos clarificare, cum a me omnis claritas procedat. Sap.

C. VIII, 10: habebo per hanc sapientiam claritatem.

Dicitur autem deus clarificari et gloriari ab hominibus, secundum illud Eccli. XLIII, V. 32: glorificantes deum quantumcumque potestis, praevalebit adhuc, non ut ipse propter hoc gloriosior fiat, sed inquantum gloriosus apparet in nobis.

Non est ergo haec causa propositorum testimoniorum, sed alia est: quia cognovi, idest cognoscere feci, quia non habetis dilectionem dei in vobis, quam habere vos fingitis, unde non propter dei amorem me persequimini. Nam tunc propter deum me persequeremini, si deus et Scriptura non mihi testimonium perhiberent; sed ipse deus mihi testatur et per opera, et per Scripturas, et per seipsum, ut dictum est; et ideo si deum amaretis, oporteret ut sicut me abiicitis, ita ad me veniretis. Non ergo diligitis deum.

Vel aliter sed cognovi vos, quasi dicat: non induxi huiusmodi testimonia, indigens vestra clarificatione; sed scio, et condoleo vobis errantibus, qui non diligitis deum, et volo vos reducere ad viam veritatis; infra XV, 24: nunc autem et viderunt, et oderunt et me et patrem; Ps. Lxxiii, 23: superbia eorum, qui te oderunt, ascendit semper.

Sed sciendum, quod deus in seipso a nullo potest haberi odio, nec secundum omnes effectus suos, cum omne bonum, quod est in rebus, sit a deo, et impossibile sit quod aliquis habeat odium omnis boni, quin ad minus esse et vivere diligat. Sed tamen aliquem effectum dei odio aliquis habet, inquantum suo appetitui contrariatur, ut poenam, vel aliquid huiusmodi. Et secundum hoc dicitur habere deum odio.

Signum autem quod dilectionem dei non habent, ponit cum dicit ego veni in nomine patris mei, et non accepistis me, et primo ponit unum signum de praesenti; secundo aliud de futuro, ibi si alius venerit in nomine suo, illum accipietis.

Signum de praesenti sumitur ex eius adventu; et ideo dicit ego veni in nomine patris mei, quasi diceret: manifeste apparet quod dico, nam si aliquis diligit dominum suum, manifestum est quod honorat et recipit eum qui venit ex parte sua, et honorem eius quaerit; sed ego veni in nomine patris mei, manifestando nomen eius mundo; infra XVII, 6: pater, manifestavi nomen tuum hominibus quos dedisti mihi, et vos non accepistis me, ergo non diligitis eum.

Dicitur autem filius manifestare patrem suum hominibus, quia licet pater inquantum deus, notus esset, secundum illud Ps. Lxxv, V. 1: notus in Iudaea deus, tamen inquantum est naturalis pater filii, non erat notus ante adventum christi: et ideo Salomon quaerebat, Prov. XXX, 4: quod nomen eius, et quod nomen filii eius nosti? signum de futuro sumitur ex adventu Antichristi. Possent autem Iudaei dicere: licet tu venias in nomine eius, ideo tamen non te recepimus, quia nullum volumus recipere nisi ipsum deum patrem. Sed contra hoc dicit dominus, quod hoc non potest esse, quia vos recipietis alium, qui non veniet in nomine patris, sed in nomine sui ipsius; et, quod plus est veniet in nomine, non patris, sed suo: quia non quaeret gloriam patris, sed suam propriam; nec patri attribuet quae faciet, sed sibi, II Thess. II, 4: qui adversatur et extollitur supra omne quod dicitur aut quod colitur deus. Et illum accipietis, unde ibidem subditur: mittet deus illis operationem erroris, ut credant mendacio. Et hoc ideo, quia doctrinam veritatis non receperunt, ut salvi fierent; unde dicit Glossa: quia Iudaei noluerunt accipere christum, poena peccati huius congrue erit ut recipiant Antichristum: ut qui noluerunt credere veritati, credant mendacio.

Sed secundum Augustinum, potest hoc intelligi de haereticis et falsis doctoribus, qui doctrinam ex corde suo proferunt, et non ex ore dei; qui nomen suum laudant, et nomen dei contemnunt: de quibus dicitur I Io. II, 18: audistis quia Antichristus venit; et nunc Antichristi multi facti sunt. Manifestum est ergo quod persecutio qua me persequimini, non est ex dilectione dei, sed ex odio et livore ad eum procedit: et ex hoc eorum incredulitas causabatur.

Et ideo concludit quomodo vos potestis credere, qui gloriam ab invicem accipitis? idest gloriam humanam, et eam quae a solo deo est, non quaeritis? quae est vera gloria. Ideo autem credere non poterant in christum, quia cum superba mens eorum gloriam et laudem appeteret, se super alios efferri reputabant in gloriam, et dedecus in christum credere qui abiectus videbatur et pauper; et ideo ei credere non poterant. Sed ille in eum credere potest qui cor habens humile, solius dei gloriam quaerit, et ei placere appetit. Et ideo, sicut infra XII, 42, dicitur: multi ex principibus crediderunt in eum; sed propter Pharisaeos non confitebantur, ut de synagoga non eiicerentur.

Ex quo apparet quod multum periculosa est inanis gloria. Unde dicit tullius: cavenda est homini gloria, quae aufert omnem libertatem, pro qua magnanimis viris omnis debet esse contentio. Et ideo dicit Glossa: magnum vitium est iactantia et humanae laudis ambitio, quae de se vult aestimari quae de se non habet.

Consequenter cum dicit nolite putare quia ego accusaturus sum vos, ostendit quod non habent zelum ad Moysen, et primo ostendit quomodo Moyses erat eis contrarius; secundo rationem contrarietatis assignat, ibi si enim crederetis Moysi, crederetis forsitan et mihi.

Circa primum duo facit.

Primo removet opinatum zelum; secundo asserit verum, ibi est qui accusat vos Moyses.

Quantum ad primum dicit nolite putare quia ego accusaturus sum vos apud patrem.

Cuius quidem dicti est triplex ratio. Una, quod filius dei non venit in mundum ut condemnet mundum, sed ut salvet; et ideo dicit nolite putare quod venerim ad condemnandum, sed ad liberandum; supra III, V. 17: non enim misit deus filium suum in mundum ut iudicet mundum, idest ut condemnet mundum, sed ut salvetur mundus per ipsum. Et ideo sanguis christi non clamat accusationem, sed remissionem, Hebr. XII, V. 24: habemus sanguinem christi melius clamantem quam Abel, qui clamat accusando; Rom. VIII, 33: quis accusabit adversus electos dei? christus est qui iustificat, quis est qui condemnet? secundo modo nolite putare quod ego accusaturus sum vos apud patrem, quia non ero accusator, sed iudex. Supra eodem: pater omne iudicium dedit filio.

Tertio modo nolite putare quod ego, tantum scilicet, accusaturus sum vos apud patrem de hoc quod facitis mihi; sed etiam Moyses accusabit vos de hoc quod non creditis ei in his quae de me dixit.

Et ideo subdit est qui accusat vos Moyses, in quo speratis, quia creditis per praecepta eius salvari.

Accusat autem eos Moyses dupliciter. Materialiter, quia ex hoc quod praetergressi sunt mandata eius, sunt accusandi; Rom. II, 12: quicumque in lege peccaverunt, per legem iudicabuntur. Item accusat eos, quia Moyses et alii sancti potestatem habebunt in iudicio; Ps. XLIX, 6: gladii ancipites in manibus eorum etc..

Rationem contrarietatis ponit dicens si enim crederetis Moysi, crederetis forsitan et mihi, ut patet Deut. XVIII, 15: prophetam suscitabit deus de gente tua et de fratribus tuis sicut me: ipsum audies, et in omnibus sacrificiis, quae erant figura christi.

Et dicit forsitan, ad designandum voluntatem liberi arbitrii: non quod in deo sit aliquod dubium.

Consequenter cum dicit si autem illius litteris non creditis, quomodo verbis meis credetis? ponit signum huius contrarietatis sumptum a maiori, negando per comparationem ad duo. Primo personae ad personam: licet enim christus simpliciter maior esset Moyse, tamen in reputatione Iudaeorum Moyses erat maior, et ideo dicit si non creditis Moysi, nec mihi credetis.

Secundo per comparationem ad modum tradendi: quia Moyses praecepta dedit in scriptis, quae possunt diutius meditari, nec tradi oblivioni de facili; et ideo magis obligant ad credendum. Christus vero tradidit verbis; et quantum ad hoc dicit si non creditis litteris illius, quarum libros apud vos habetis, quomodo credetis verbis meis?