Lectio 7

Supra promisit dominus discipulis suis quid consecuturi erant ex praesentia spiritus sancti, hic promittit donum quod consecuturi erant ex adventu et praesentia sua.

Sciendum tamen, quod si consideretur proprietas personarum, scilicet filii et spiritus sancti, videtur dominus alternare dona. Cum enim filius sit verbum, ad eum appropriate pertinere videtur sapientiae et cognitionis donum.

Spiritui vero sancto, cum sit amor, qui est causa pacis, pax appropriatur. Verumtamen quia spiritus sanctus est filii, et hoc quod dat spiritus sanctus, habet a filio; ideo spiritui sancto attribuit hoc donum cognitionis, ubi dicit ille vos docebit omnia etc., quod tamen appropriatur filio.

Quia vero spiritus sanctus a filio procedit, ideo quod spiritus sanctus appropriate facit, attribuitur filio. Et secundum hunc modum christus attribuit sibi pacem, dicens pacem relinquo vobis: ubi primo promittit donum pacis, quam relinquit; secundo distinguit pacem istam a pace mundi, ibi non quomodo mundus dat, ego do vobis.

Dicit ergo pacem relinquo.

Sciendum est, quod pax nihil aliud est quam tranquillitas ordinis: tunc enim aliqua dicuntur pacem habere quando eorum ordo inturbatus manet. In homine autem est triplex ordo: scilicet hominis ad seipsum, hominis ad deum, et hominis ad proximum: et sic est triplex pax in homine. Quaedam intrinseca secundum quam pacificatur sibi ipsi, absque perturbatione virium; Ps. Cxviii, V. 165: pax multa diligentibus legem tuam.

Alia est per quam homo pacificatur deo, totaliter eius ordinationi subiectus; Rom. V, 1: iustificati igitur ex fide, pacem habeamus ad deum. Tertia pax est ad proximum; hebr.

C. XII, 14: pacem sequimini cum omnibus sanctis et sanctimoniam.

Sed notandum, quod in nobis tria ordinari debent: scilicet intellectus, voluntas et appetitus sensitivus: ut videlicet voluntas dirigatur secundum mentem, seu rationem; appetitus vero sensitivus secundum intellectum et voluntatem. Et ideo Augustinus in lib.

De verbis domini, pacem sanctorum definiens dicit: pax est serenitas mentis, tranquillitas animae, simplicitas cordis, amoris vinculum, consortium caritatis: ut serenitas mentis referatur ad rationem, quae debet esse libera, non ligata, nec absorpta aliqua inordinata affectione; tranquillitas animi referatur ad sensitivam, quae debet a molestatione passionum quiescere; simplicitas cordis referatur ad voluntatem, quae debet in deum obiectum suum totaliter ferri; amoris vinculum referatur ad proximum; consortium caritatis ad deum.

Hanc autem pacem hic sancti habent et habebunt in futuro; sed hic quidem imperfecte, quia nec ad nos nec ad deum nec ad proximum pacem sine perturbatione aliqua possumus habere; sed in futuro habebimus eam perfecte, quando sine hoste regnabimus: ubi numquam poterimus dissentire.

Et utramque hic dominus nobis promittit.

Primam cum dicit pacem relinquo vobis, in hoc scilicet saeculo, ut hostem vincatis, et ut invicem diligatis; quod est quasi testamentum servandum nobis statutum a christo; Eccli. XLV, 30: statuit illi testamentum pacis, et principem fecit eum. Sicut Augustinus dicit, non poterit ad haereditatem domini pervenire, qui testamentum eius noluerit observare: nec potest concordiam habere cum christo qui discors esse voluerit cum christiano.

Secundam vero, cum dicit pacem meam do vobis, scilicet in futuro; Is. Ult., V. 12: declinabo super eam, scilicet ierusalem caelestem, quasi flumen pacis.

Sed cum sive in mundo, sive in patria, tota pax sanctorum perveniat eis per christum; infra XVI, 33: in me pacem habebitis, quare dominus loquens de pace sanctorum in via, non dicit, pacem meam do vobis: sed tantum cum loquitur de pace sanctorum in patria? ad quod dicendum, quod utraque pax, scilicet praesens et futura, est christi; sed praesens ut auctoris tantum; futura autem est eius ut auctoris et possessoris: nam ipsam semper habuit, quia semper fuit absque contradictione.

Pax autem praesens, ut dictum est, est cum contradictione aliqua: et ideo licet eam faciat, non tamen eam possidet.

Et, secundum praedicta, expositio procedit de pace temporis et pace aeternitatis. Sed, secundum Augustinum, potest utrumque exponi de pace temporis: et dicit pacem relinquo vobis, exemplo, sed do pacem meam, potestate et virtute.

Consequenter cum dicit non quomodo mundus dat, ego do vobis, ipsam pacem a pace mundi distinguit.

Distinguitur autem pax sanctorum a pace mundi quantum ad tria. Primo quantum ad intentionem: nam pax mundi ordinatur ad quietam et pacificam fruitionem temporalium, quo fit ut quandoque cooperetur hominibus ad peccandum; Sap. XIV, 22: in magno viventes inscientiae bello tot et tam magna mala pacem appellant. Sed pax sanctorum ordinatur ad bona aeterna. Est ergo sensus: non quomodo mundus dat, ego do; idest non ad eumdem finem: quia mundus dat quantum ad exteriora quiete possidenda, ego vero do quantum ad aeterna adipiscenda.

Secundo vero quantum ad simulationem et veritatem: quia pax mundi est simulata, quia tantum exterius: Ps. XXVII, 3: loquuntur pacem cum proximo suo, mala autem in cordibus eorum; pax vero christi est vera, quia est interius et exterius. Et sic est sensus: non quomodo mundus dat, idest non simulatam pacem do; sicut mundus, sed veram.

Tertio quantum ad perfectionem: quia pax mundi est imperfecta, cum sit tantum quantum ad quietem exterioris hominis et non interioris; Is. LVII, 21: non est pax impiis, dicit dominus: sed pax christi quietat interius et exterius; Ps. Cxviii, 165: pax multa diligentibus legem tuam. Et est sensus: non quomodo mundus dat idest, non ita imperfectam.