Lectio 2

Supra oravit dominus pro seipso; hic orat pro apostolorum collegio, et primo assignat rationes orandi; secundo ponit orationis tenorem, ibi pater sancte, serva eos in nomine tuo quos dedisti mihi.

Circa primum duo facit.

Primo tangit rationes ex parte discipulorum; secundo ex parte sui, ibi ego pro eis rogo etc..

Ex parte autem discipulorum ponit tres rationes orandi pro eis.

Prima, quia ab eo instructi; secunda, quia sibi dati; tertia, quia ei obedientes et devoti.

Primam ponit cum dicit manifestavi, quasi dicat, secundum Augustinum: ut filius tuus clarificet te. Quae quidem clarificatio iam in parte est impleta, quia manifestavi nomen tuum hominibus quos dedisti mihi de mundo.

Vel, secundum chrysostomum: dico, quod consummavi opus quod dedisti mihi ut facerem.

Quale autem opus sit, subdit cum dicit manifestavi nomen tuum hominibus etc.: quod est proprium opus filii dei, qui est verbum, cuius est proprium manifestare dicentem, Matth. XI, 27: neque patrem quis novit nisi filius, et cui voluerit filius revelare.

Supra, I, 18: deum nemo vidit unquam.

Unigenitus, qui est in sinu patris, ipse enarravit.

Sed hic est dubium. Cum deus pater fuerit notus hominibus ante adventum christi, secundum illud Ps. Lxxv, 2: notus in Iudaea deus, quid est hoc quod dicit manifestavi nomen tuum? responsio. Dicendum, quod nomen dei patris poterat tripliciter cognosci. Uno modo inquantum est omnium creator; et hoc modo notus erat a gentibus; Rom. I, 20: invisibilia dei per ea quae facta sunt, intellecta conspiciuntur. Et infra: deus illis revelavit. Alio modo, ut cui soli esset latriae cultus exhibendus: et hoc modo non erat notus a gentibus, quae etiam latriae cultum aliis diis exhibebant, sed a Iudaeis tantum, quibus solis praeceptum erat in lege quod non nisi domino immolarent; Ex. XXII, 20: qui immolat diis alienis, occidetur, praeterquam domino soli. Tertio modo ut pater unigeniti filii sui iesu christi et hoc modo nulli erat notus; sed innotuit per filium quando apostoli crediderunt eum esse filium dei.

Secundam rationem ponit cum dicit quos dedisti mihi: et primo ponit dationem, ex qua sumitur ratio seu modus.

Dicit ergo quos dedisti mihi, scilicet, illis hominibus nomen tuum manifestavi.

Sed numquid filius habuit eos sicut et pater habuit? utique inquantum deus. Sed dicit dedisti mihi, scilicet homini, ut me audirent, et mihi obedirent; supra VI, 44: nemo potest venire ad me, nisi pater, qui misit me, traxerit eum. Quod autem aliqui ad christum veniant, est ex dono et gratia dei; Eph. II, 8: gratia salvati estis: hoc enim dei donum est. Dedisti, inquam, de mundo, idest a mundo electos; supra XV, 19: quia elegi vos de mundo. Nam etsi totus mundus quantum ad deum datus sit filio, apostoli tamen dati sunt filio ad obediendum.

Rationem dationis ponit, dicens tui erant; quasi ideo dati, quia tui erant, et mei, et secundum divinitatem praedestinati ab aeterno, ut per gratiam ad futuram gloriam pervenirent; Eph. I, 4: elegit nos in ipso ante mundi constitutionem. Et mihi eos dedisti, idest quod antea de eis mecum et in me praedestinasti, opere implesti, faciendo ut mihi adhaererent.

Tertiam rationem ponit cum dicit et sermonem tuum servaverunt: quae sumitur ex discipulorum devotione. Et primo ponit devotionem ipsorum ad filium; secundo ostendit quod haec devotio redundat in gloriam patris, ibi et cognoverunt quia omnia quae dedisti mihi, abs te sunt; tertio rationem huius assignat, ibi quia verba quae dedisti mihi, dedi eis.

Dicit ergo quantum ad primum mihi eos dedisti, quia tui erant; sed et ipsi devote se habuerunt, quia sermonem tuum servaverunt, in corde per fidem, et in opere per impletionem; Prov. VII, 2: serva mandata mea, ut vivas; supra XV, 10: si mandata mea servaveritis, manebitis in dilectione mea.

Sed et hoc quod sic servaverunt sermonem, redundat in gloriam tuam, pater; nam hic est sermo meus, quia omnia quaecumque habeo, a te habeo; et ipsi nunc cognoverunt, quia omnia quae dedisti mihi, scilicet homini filio tuo, abs te sunt; supra c. I, 14; vidimus gloriam eius quasi unigeniti a patre, idest, vidimus eum quasi omnia a patre habentem. Et per hoc quod cognoverunt clarificatur pater in mente ipsorum.

Ratio autem huius clarificationis, quod scilicet obedientia discipulorum ad filium redundet in gloriam patris, ponitur cum dicitur quia verba quae dedisti mihi etc.. Ubi primo ponit ordinem processus cognitionis a patre ad discipulos; secundo proponit ordinem reductionis mentium discipulorum in patrem.

Primum ponit per dationem doctrinae a patre. Et ponitur duplex datio.

Una quam dedit pater filio, unde dicit verba quae dedisti mihi, secundum generationem aeternam, in qua dedit pater verba filio, cum tamen ipse sit verbum patris.

Huiusmodi verba nil aliud sunt quam rationes omnium fiendorum, quas omnes ab aeterno pater dedit filio, generando ipsum.

Vel dedisti mihi, scilicet christo homini: quia anima sua sanctissima ab ipso instanti conceptionis repleta fuit omni cognitione veritatis; supra I, 14: plenum gratiae et veritatis, idest cognitione cuiuslibet veritatis; col.

C. II, 3: in ipso sunt omnes thesauri sapientiae et scientiae.

Alia datio est quam christus dat discipulis: unde dicit dedi eis, interius et exterius docendo; supra XV, 15: omnia quaecumque audivi a patre meo, nota feci vobis. In quo se ostendit mediatorem dei et hominum, I Tim. II, 5, quia scilicet quod accepit a patre, transfundit in discipulos; Deut. V, 5: ego sequester fui inter dominum et vos in tempore illo, ut annuntiarem vobis verba eius.

Reductio autem mentium discipulorum in deum ponitur cum dicit et ipsi acceperunt. Ubi ponitur duplex acceptio correspondens duplici dationi praedictae. Una respondet secundae dationi, cum dicit et ipsi acceperunt, a me, non existentes rebelles; Is. L, 5: dominus deus aperuit mihi aurem; ego autem non contradico; supra VI, 45: omnis qui audivit a patre et didicit, venit ad me.

Et accipientes cognoverunt, quia tu omnia mihi dedisti, quod respondet primae dationi.

Et, secundum Augustinum, hoc quod addit crediderunt quia tu me misisti, est expositivum praecedentium. Duplex enim est cognitio divinorum: una perfecta, quae est gloriae per apertam visionem; alia imperfecta, quae est viae per fidem; I Cor. XIII, V. 12: videmus nunc per speculum in aenigmate, quantum ad secundum, tunc autem facie ad faciem, quantum ad primum.

Dicit ergo cognoverunt quia a te exivi.

Sed qua cognitione? numquid patriae? non; sed fidei: unde subdit et crediderunt, quasi hoc ipsum sit cognoscere quod credere. Crediderunt, inquam, vere, idest firmiter et stabiliter; supra XVI, 31: modo creditis? scilicet stabiliter. Ecce venit hora, scilicet cum perfecte creditis. Et utitur praeterito pro futuro, tum propter certitudinem rei futurae, tum propter infallibilitatem divinae praedestinationis.

Vel secundum chrysostomum, loquitur de praeterito: et haec dicit esse facta, quia iam inchoata erant. Dicendum ergo ut utrumque sensum concordemus, quia haec omnia iam inchoata erant, sed perficienda restabant.

Ergo quantum pertinet ad inchoationem, loquitur de praeterito; sed quantum ad consummationem, loquitur de futuro, quae fienda erant per adventum spiritus sancti.

Sed quid crediderunt? quia tu me misisti; Gal. IV, 4: misit deus filium suum etc.. Quod, secundum Augustinum, idem est quod est a te exivi.

Sed hoc est contra Hilarium, quia, secundum eum, ut dictum est, exire pertinet ad aeternam generationem, mitti vero ad incarnationem.

Sed dicendum, quod de christo possumus loqui dupliciter; scilicet secundum divinitatem, et sic quantum ad filium dei, aliud est exire et aliud mitti, ut Hilarius dicit, vel secundum humanitatem: et sic quantum ad filium hominis, idem est exire et mitti, ut dicit Augustinus.

Hic ponuntur rationes orationis ex parte christi. Et ponit ad hoc tres rationes.

Una sumitur ex dominio quod super eos acceperat: et ad hoc dicit ego pro eis, scilicet discipulis, rogo. Ubi primo ponit rationem ipsam; secundo manifestat eam, ibi quia tui sunt.

Ratio autem quare quis sit audiendus, et orare debeat pro aliis, est si illi specialiter pertineant ad ipsum; orationes enim generales minus exaudiuntur; et ideo dicit pro eis rogo, non pro mundo, idest mundi dilectoribus, sed pro his quos dedisti mihi ut discipulos et obedientes specialiter, quamvis omnia sint mea, potestate. Ps. II, 8: postula a me, et dabo tibi gentes haereditatem tuam.

Sed contra. Videtur quod pro omnibus rogaverit: I Io. II, 1: advocatum habemus apud patrem iesum christum iustum; et ipse est propitiatio pro peccatis nostris; non solum autem nostris, sed et totius mundi; I Tim. II, 4: qui vult omnes homines salvos fieri, et ad agnitionem veritatis venire.

Responsio. Dicendum, quod christus, quantum est de se, pro omnibus oravit, quia oratio sua, quantum est de se, efficax est ut valeat toti mundo; sed tamen non in omnibus sortitur effectum, nisi in sanctis et electis dei: et hoc propter impedimentum mundanorum.

Et rationem manifestat dicens tui erant, scilicet per aeternam praedestinationem.

Sed non erant ita tui ut filius eos non haberet, nec ita dantur filio ut auferantur patri; unde dicit et omnia mea tua sunt, et tua mea sunt: in quo ostenditur aequalitas filii ad patrem, qui, secundum quod deus, ab aeterno habet omnia quae pater habet.

Sed notandum, quod pater habet quaedam quae pertinent ad essentiam suam, sicut est sapientia, bonitas et huiusmodi, quae nihil aliud sunt quam sua essentia: et hoc protestatur filius se habere; supra XVI, 14, ubi loquitur de processione spiritus sancti, deo meo accipiet, et annuntiabit vobis: et hoc ideo, quia quaecumque habet pater, mea sunt. Et dicit omnia, quia licet unum re sint, tamen multa ratione.

Secundo habet quaedam quae pertinent ad possessionem sanctitatis, quae sunt ei consecrata per fidem, sicut sunt omnes sancti et electi, de quibus dicit supra eodem, tui erant.

Et etiam ista omnia protestatur filius se habere, cum dicit hic, de eis loquens et tua mea sunt: quia scilicet ad hoc praedestinati sunt ut fruantur filio, sicut et patre.

Tertio modo habet pater quaedam per modum possessionis communiter, sicut omnes res creatas; Ps. XXIII, 1: domini est terra et plenitudo eius. Et haec etiam omnia sunt filii. Unde in parabola de filio prodigo, lc.

C. XV, 31, dicit pater filio maiori: omnia mea tua sunt.

Secunda ratio sumitur ex gloria quam christus habebat in eis: quia gloriam eius iam partim cognoscebant, et adhuc magis cognoscituri erant; II Petr. I, 16: non indoctas fabulas secuti, notam fecimus vobis domini nostri iesu christi virtutem et praesentiam, sed speculatores facti illius magnitudinis.

Tertia ratio sumitur ex absentia qua ab eis corporaliter recedebat; unde dicit et iam non sum in mundo. Ubi sciendum est, quod dupliciter dicitur aliquid esse in mundo: scilicet adhaerendo mundo per affectum; I Io. II, 16: omne quod est in mundo concupiscentia carnis est, et concupiscentia oculorum, et superbia vitae. Sed hoc modo non est dicendum quod christus iam non sit in mundo, cum numquam fuerit in mundo, ei per affectum inhaerendo. Sed est alio modo intelligendum, scilicet quod iam non sit in mundo praesentia corporali: quia mox futurum erat ut qui in mundo corporaliter fuerat, corporaliter ipsum relinqueret. Et hi, scilicet discipuli, in mundo sunt, scilicet praesentia corporali; et ego ad te venio, secundum quod homo, scilicet ad participationem gloriae tuae, et exaltationem usque ad dexteram tuam etc.. Et ideo iustum est ut pro eis orem a quibus corporaliter recessurus sum.