Lectio 1

Supra dominus virtutem suam vivificativam ostendit verbo, hic confirmat eam miraculo, quemdam mortuum, scilicet Lazarum, suscitando, et primo ponitur Lazari infirmitas; secundo ipsius iam mortui suscitatio, ibi ut audivit; tertio subiungitur suscitationis effectus, ibi multi ergo ex Iudaeis... Crediderunt in eum.

Circa primum tria facit.

Primo ponitur Lazari aegrotatio; secundo languoris denuntiatio, miserunt ergo sorores eius ad eum; tertio assignatur praemissorum ratio, ibi audiens autem iesus dixit eis etc..

Circa primum tria facit.

Primo describit personam aegrotam; secundo languentis locum; tertio personam coniunctam.

Persona aegrota est Lazarus; unde dicit erat quidam languens Lazarus. Per hunc fidelis signatur, qui in deo sperat, et tamen patitur infirmitatem peccati; de qua dicitur in Ps. VI, 3: miserere mei, domine, quoniam infirmus sum. Lazarus enim interpretatur auxiliatus a domino, unde eum significat qui spem habet divini auxilii; ps.

Cxx, 2: auxilium meum a domino.

Locus infirmi erat bethania; unde dicit a bethania de castello mariae et marthae: quae quidem bethania villa quaedam erat prope ierusalem, ubi dominus consueverat frequenter hospitari, ut frequenter supra dictum est. Et interpretatur domus obedientiae. Per quod datur intelligi, quod si infirmus sit deo obediens, potest ab eo de facili curari; sicut infirmus obediens medico, facilius ab eo beneficium consequitur sanitatis; IV Reg. V, 13, dixerunt servi Naaman ad eum: pater, etsi rem grandem dixisset tibi propheta, facere debuisses.

Ista bethania castellum erat mariae et marthae sororum Lazari: per quas duplex vita signatur, activa scilicet et contemplativa, ut sic per hoc detur intelligi quod per obedientiam homo perfectus redditur in vita activa et contemplativa.

Persona coniuncta erat maria; unde dicit maria autem erat quae unxit dominum unguento. Quia enim mentionem fecerat de maria et plures mulieres huius nominis erant, ideo ne erremus ex nomine, notificat eam ex notissima actione, dicens quae unxit dominum unguento, et extersit pedes eius capillis suis.

De hac autem maria diversitas quaedam est inter sanctos. Quidam enim dicunt, ut Hieronymus et Origenes, quod haec maria soror Lazari non est eadem cum illa quae peccatrix erat, de qua dicitur Lc. VII, 37, quod attulit alabastrum unguenti, et stans retro secus pedes eius, lacrymis coepit rigare pedes eius, et capillis capitis sui tergebat.

Unde, sicut dicit chrysostomus, haec non fuit illa meretrix quae in Luca legitur. Haec enim honesta fuit et studiosa circa susceptionem christi: nam peccatricis illius nomen tacetur. Potuit autem maria ista erga christum tempore suae passionis ex devotione et speciali dilectione simile opus fecisse, quod fecit ei peccatrix illa diligens et compuncta: quod quidem factum hic ab evangelista propter mariae nominis magnitudinem per anticipationem recitatur.

Quidam alii, sicut Augustinus et Gregorius, dicunt quod haec eadem maria de qua hic agitur, est illa peccatrix de qua agitur Lc. VII. Et argumentum huius ex hoc verbo Augustinus assumit. Nam hic evangelista dicit antequam maria ungeret dominum unguento, quia illud fuit imminente passione; infra XII, 3, ubi dicitur: maria ergo sumpsit libram unguenti nardi pistici pretiosi, et unxit pedes iesu. Unde dicit quod hoc quod hic dicit evangelista de ea factum, recitatur Lc. VII. Ambrosius autem utramque partem tenet. Secundum ergo opinionem Augustini manifestum est quod peccatrix illa de qua dicitur in Luca, est maria ista. Cuius frater Lazarus infirmabatur, idest, miserandum corpus eius fornaceis febribus alendum edax incendium assumebat.

Hic ponitur infirmitatis denuntiatio a sororibus Lazari, quae languenti aderant, et casu dolentes iuvenis aegrotantis, miserunt ad eum, scilicet iesum, dicentes: domine, ecce quem amas infirmatur. In qua quidem denuntiatione tria consideranda occurrunt.

Unum est, quod amici dei quandoque corporaliter affliguntur: unde non est signum quod aliquis non sit amicus dei, si aliquando corporaliter affligatur, sicut eliphaz contra iob falso arguit, iob IV, 7: recordare, obsecro, quis unquam innocens periit, aut quando recti deleti sunt? et ideo dicunt domine, ecce quem amas infirmatur; prov.

C. III, 12: quem diligit dominus corripit, et quasi pater in filio complacet sibi.

Secundum est quod non dicunt domine veni, sana eum sed tantum infirmitatem exponentes, dicunt infirmatur. In quo signatur quod sufficit amico tantum necessitatem exponere, absque alicuius petitionis additamento.

Nam amicus cum velit bonum amici sicut bonum suum, sicut sollicitus est ad repellendum malum suum, ita et ad repellendum malum amici sui. Et hoc maxime verum est de eo qui verissime diligit; Ps. Cxliv, V. 20: custodit dominus diligentes se.

Tertium est quod istae duae sorores desiderantes curationem fratris languidi, non venerunt personaliter ad christum, sicut paralyticus, Lc. V, 18, et centurio, Matth. VIII, V. 5: et hoc propter confidentiam quam habebant ad christum ex speciali dilectione et familiaritate quam christus erga eas ostenderat: et forte a luctu detinebantur, ut chrysostomus dicit; Eccli. VI, 11: amicus si permanserit fixus, erit tibi coaequalis, et in domesticis tuis fiducialiter aget.

Hic ponitur praemissorum ratio, et primo ratio ipsius infirmitatis; secundo quare sorores eius non venerunt ad christum, secundum Augustinum, ibi diligebat autem iesus martham, et sororem eius mariam, et Lazarum.

Ratio autem infirmitatis est glorificatio filii dei; unde dicit dixit eis iesus: infirmitas haec non est ad mortem, sed pro gloria dei.

Ubi sciendum est, quod infirmitatum corporalium quaedam sunt ad mortem, quaedam autem non. Illae autem sunt ad mortem quae ad aliquod aliud non ordinantur.

Nam omnia mala poenae ex divina providentia infliguntur; Amos III, 6: si est malum in civitate quod dominus non faciat.

Mali vero culpae deus ultor est, non tamen auctor. Omnia autem quae a deo sunt, ordinata sunt; et ideo omnia mala poenae ad aliquid ordinantur: quaedam ad mortem, quaedam ad aliquid aliud. Haec autem infirmitas non est ordinata ad mortem, sed ad gloriam dei.

Sed numquid non fuit mortuus Lazarus ex hac infirmitate? videtur quod sic.

Alias non foeteret quatriduanus in monumento, nec resuscitatio fuisset miraculosa.

Responsio. Dicendum quod infirmitas haec non fuit ordinata ad mortem ut ad finem ultimum, sed propter aliud, ut dictum est: ut scilicet ipse qui resuscitatus fuit, quasi castigatus, iuste viveret ad dei gloriam, et populus Iudaeus videns miraculum, converteretur ad fidem; Ps. Cxvii, 18: castigans castigavit me dominus, et morti non tradidit me. Unde sequitur sed pro gloria dei, ut glorificetur filius dei per eam. Ubi, secundum chrysostomum, ly pro et ly ut non tenentur causaliter, sed consecutive. Non enim ideo infirmatus est ut ex hoc deus glorificaretur; sed aliunde quidem infirmitas haec venit, et ex ea consecutum est hoc, ut glorificaretur filius dei, inquantum eum resuscitando usus est ea ad gloriam dei.

Hoc autem uno quidem modo veritatem habet, sed alio modo non. Potest enim infirmitatis Lazari duplex causa considerari.

Una naturalis; et secundum hanc verificatur dictum chrysostomi, quia infirmitas Lazari secundum causam naturalem non ordinabatur ad resuscitationem. Alia causa potest considerari divina providentia; et tunc non habet veritatem dictum chrysostomi, nam ex divina providentia huiusmodi infirmitas ordinabatur ad gloriam dei. Et secundum hoc ly pro et ly ut tenentur causaliter; quasi dicat sed pro gloria dei: quia, licet ad hoc non ordinaretur ex intentione causae naturalis, ordinabatur tamen ex intentione divinae providentiae ad gloriam dei, inquantum facto miraculo crederent homines in christum, et vitarent veram mortem. Unde dicit ut glorificetur filius dei per eam.

Hic manifeste dominus filium dei se nominat: nam ipse glorificandus erat in resuscitatione Lazari, quia ipse est verus deus; I Io. Ult., 20: ut simus in vero filio eius; supra IX, 3: neque hic peccavit neque parentes eius; sed ut manifestentur opera dei in illo.

Hic, secundum Augustinum, evangelista assignat rationem quare duae sorores non venerunt ad christum: quae scilicet sumitur ex confidentia specialis dilectionis, unde dicit diligebat autem iesus martham, et mariam sororem eius, et Lazarum.

Quippe qui tristium consolator erat, sorores tristes diligebat; et qui languentium salvator erat, languidum et mortuum Lazarum diligebat; Deut. XXXIII, 3: dilexit populos: omnes sancti in manu illius sunt.