Lectio 3

Hic ponitur quomodo mulier ista pervenit ad christi visionem, et primo agitur de christi visione; secundo de eius a muliere cognitione, ibi dixit ei iesus, noli me tangere etc..

Circa primum primo ponit christi visionem; secundo eius allocutionem, ibi dicit ei iesus: mulier, quid ploras? dicit ergo quantum ad primum haec cum dixisset, scilicet maria Magdalena ad Angelum, conversa est retrorsum.

Sed quaerit chrysostomus: mulier quae loquebatur cum Angelis, quos saltem venerandos viros putabat, quare non expectabat eorum responsum de hoc quod dixit, sed retrorsum convertitur? responsio. Dicendum, quod cum mulier Angelis respondisset, christus advenit, cui Angeli reverentiam exhibentes assurrexerunt, quod videns mulier admirans respexit retro, ut sciret ad quid assurrexissent. Unde et Lucas ult., 4 Angelos stantes visos esse commemorat.

Et sic retrorsum ad aspiciendum conversa, vidit iesum stantem, et non sciebat quia iesus est: videbat enim eum in specie non gloriosum, quem Angeli gloriosum videntes honorabant.

Ostenditur etiam per hoc, quod si aliquis christum videre desiderat, oportet quod ad eum convertatur. Zach. I, 3: convertimini ad me, ait dominus exercituum, et convertar ad vos. Illi ad eum videndum perveniunt qui se totaliter in eum, per amorem convertunt.

Sap. VI, 14: praeoccupat eos qui se concupiscunt.

Mystice autem per hoc signatur quod haec mulier per infidelitatem ad christum verterat dorsum: sed quando animum eius ad cognoscendum convertit, retrorsum conversa est.

Sed quare eum non agnoscebat, cum idem ipse esset? dicendum, quod hoc erat vel quia quem mortuum viderat, resurrexisse non credebat, vel quia tenebantur oculi eius ne eum agnosceret, ut dicitur de duobus discipulis euntibus in emaus, Lc. Ult., 31.

Allocutio christi ponitur cum dicit dicit ei iesus: mulier, quid ploras? primo ponitur christi interrogatio; secundo mulieris responsio.

Circa primum sciendum est, quod mulier ista paulatim proficit: nam Angeli causam ploratus exquirunt, sed christus quid quaerat, interrogat. Nam ploratus ex desiderio inquisitionis causabatur. Quem quaerit enim interrogat ut augeatur desiderium, quatenus cum nominaret quem quaereret, in amorem eius ardentius aestuaret, et sic semper quaereret. Ps. Civ, 4: quaerite faciem eius semper; Prov. IV, 18: iustorum semita quasi lux splendens procedit et crescit usque ad perfectum diem.

Consequenter cum dicit illa existimans quia hortulanus esset, dixit ei etc., ponitur responsio mulieris: et ponitur primo opinio quam de interrogante habebat; secundo ponuntur verba responsionis.

Opinabatur autem illa quod hortulanus esset. Sciebat enim quod exterriti custodes propter terraemotum et aspectum Angelorum, iam fugerant, et nullum circa loca illa occupari nisi eum qui eorum cultor esset. Et ut Gregorius dicit, haec mulier errando non erravit, dum christum hortulanum credidit: quia in eius pectore per amoris sui vim semina virtutis plantabat. Eccli. XXIV, V. 42: dixi: rigabo hortum meum plantationum et inebriabo prati mei fructum.

Et dixit ei, domine, si tu sustulisti eum, dicito mihi: dominum enim vocat ut benevolentiam captet.

Sed cum iste de novo venisset, nec ei dixerat quem quaerebat, quare dixit si tu sustulisti eum? quem eum? sed dicendum, quod vis amoris hoc agere solet in amato, ut quod ipse semper cogitat, nullum alium credat ignorare. Unde Lc. Ult., V. 17, cum quaereret dominus, qui sunt hi sermones quos confertis ad invicem? dixerunt: tu solus peregrinus es in ierusalem? etc..

Sed quid dicit si tu sustulisti eum, dicito mihi ubi posuisti eum; et ego eum tollam? mirabilis mulieris audacia, quam mortui non terret aspectus; et cuius valetudo ad grave mortui funus tollendum plus intentat quam possit. Sed hoc est quod dicitur I Cor. XIII, 7: caritas omnia sperat.

Ideo autem eum accipere volebat, ne Iudaei in corpus saevirent exanime; et ideo volebat in alium locum incognitum illud transportare.

Consequenter cum dicit dicit ei iesus, maria etc., agit de recognitione christi a muliere. Et primo ponitur vocatio, cum dicit maria, quam supra alloquens mulierem quasi nomine communi vocaverat. Sed hic proprio nomine vocatur maria, ut designet specialem notitiam quam habet ad sanctos.

Ps. Cxlvi, 4: qui numerat multitudinem stellarum et omnibus eis nomina vocat; Ex. XXXIII, 12: novi te ex nomine: et ut ostendat quod licet quadam generali motione omnes res moveantur a deo, specialiter tamen ad hominis iustificationem necessaria est gratia specialis.

Effectus vocationis ponitur cum dicit conversa illa dicit ei, Rabboni, quod dicitur magister.

Sed numquid non respiciebat ad christum qui eam vocaverat? respondeo. Dicendum, secundum Augustinum, quod hoc referendum est ad interiorem dispositionem mentis: nam prius, cum corpore conversa fuit, putavit christum esse quod non erat, scilicet hortulanum; nunc autem corde convertitur, dum quod erat agnovit.

Vel dicendum, quod, ut dictum est, credebat eum esse aliquem alium hominem.

Unde dum sibi loqueretur, sollicita de eo quod gerebat in corde, non eum respicit, sed circumquaque, si aliquod signum videret sepulti.

Et ideo christus revocans eam, ex proprio nomine vocavit dicens maria, quasi dicat: quo respicis? recognosce eum a quo recognosceris. Et ideo statim, vocata ex nomine, recognovit auctorem, dicens Rabboni, quod dicitur magister: sic enim eum consueverat vocare.

In quo datur intelligi, quod vocatio christi est causa iustificationis nostrae et confessionis verae.

Consequenter cum dicit dicit ei iesus: noli me tangere, ostendit evangelista quomodo maria instruitur a christo, et primo ponit unam instructionem prohibitivam; secundo aliam affirmativam, ibi vade autem ad fratres meos.

Circa primum duo facit. Primo ponit prohibitionem; secundo assignat eius rationem.

Admonet quidem christus mariam ne eum tangat, dicens noli me tangere. Et si non legatur hic quod mulier vellet eum tangere, datur ex hoc intelligi, secundum Gregorium quod maria ad pedes prostrata amplecti voluit eius vestigia quem recognovit.

Sed subditur pro ratione nondum enim ascendi ad patrem meum, per quod videtur quod dominus post resurrectionem noluit tangi ab hominibus antequam ascenderet: cuius contrarium habetur Lc. Ult., 39: palpate et videte quoniam spiritus carnem et ossa non habet.

Et si dicas eum a discipulis se tangi voluisse, non autem a mulieribus; hoc non potest stare, quia Matth. Ult., 9, dicitur de Magdalena et aliis mulieribus quia accesserunt et tenuerunt pedes eius.

Intelligendum est ergo, secundum litteram, quod mulier haec bis vidit Angelos in hoc itinere. Primo quidem simul cum aliis mulieribus vidit unum Angelum sedentem super lapidem, ut dicitur Matth. XXVIII, 2 et mc.

C. XVI, 5. Secundo vero in reditu vidit duos Angelos intus in monumento, sicut dicit ioannes.

Similiter etiam in hoc eodem itinere bis vidit christum. Primo quidem in horto, quando aestimavit eum hortulanum, ut supra habitum est; secundo in via, quando currebat cum aliis annuntiare discipulis quae viderat, ut magis firmarentur in fide resurrectionis: et tunc accesserunt et tenuerunt pedes eius, ut dicunt matthaeus et marcus.

Est autem duplex ratio mystica quare tangi noluit. Una, quia haec mulier significabat ecclesiam gentium, quae christum non erat tactura per fidem, nisi cum ascendisset ad patrem. Ps. VII, 8: synagoga populorum circumdabit te: propter hanc in altum regredere.

Alia ratio est, quia secundum Augustinum I de trinitate cap. IX, tactus facit quasi finem cognitionis. Quando enim videmus rem, utcumque eam cognoscimus; sed per tactum consummatam cognitionem de ea habemus.

Mulier autem haec aliquam fidem habebat de christo sicut de sancto viro, unde et magistrum eum vocabat: necdum ad hoc pervenerat ut cognosceret eum aequalem patri et unum cum deo. Et ideo dicit noli me tangere idest, non constituas finem tuae notionis in eo quod credis de me, nondum enim ascendi ad patrem meum, scilicet in corde tuo, quia non credis me esse unum cum eo; quod tamen postea credidit. Nam in eius intimis sensibus quodammodo christus ascendit ad patrem, qui sic in ea profecerat ut patri cognoscat aequalem.

Vel dicendum, secundum chrysostomum, quod haec mulier videns christum surrexisse, credidit quod esset in eadem qualitate in qua fuerat prius, habens mortalem vitam: unde et volebat cum eo esse sicut ante passionem, et prae gaudio nihil magnum excogitabat; quamvis caro christi multo melior facta fuerit resurgendo. Et ideo ab hac intelligentia eam revocare volens, dicit noli me tangere; quasi dicat: non putes me de cetero habere vitam mortalem et vobiscum eo modo conversari quo primo. II Cor. V, V. 16: et si novimus secundum carnem christum, sed iam nunc non novimus. Et hoc est quod subdit nondum enim ascendi ad patrem meum. Et tunc non est monitionis ratio, sed tacitae quaestionis responsio, quasi dicat: etsi videas me hic manentem, non est propter hoc quod non habeam gloriosam carnem; sed quia nondum ascendi ad patrem meum. Voluit enim priusquam ascenderet, fidem resurrectionis et suae divinitatis firmare in cordibus apostolorum.

Deinde ponit instructionem affirmativam, dicens vade autem ad fratres meos scilicet apostolos, qui sunt fratres per conformitatem naturae, Hebr. II, 17: debuit per omnia fratribus assimilari, et per adoptionem gratiae, quia eius patris sunt filii adoptivi, cuius ipse est filius naturalis.

Ubi notandum est triplex privilegium, quod Magdalenae est collatum. Primo quidem propheticum, per hoc quod meruit Angelos videre: propheta enim est medius inter Angelos et populum. Secundo Angelorum fastigium, per hoc quod vidit christum, in quem desiderant Angeli prospicere. Tertio officium apostolicum, immo facta est apostolorum apostola, per hoc quod ei committitur ut resurrectionem dominicam discipulis annuntiet: ut sicut mulier viro primo nuntiavit verba mortis, ita et mulier primo nuntiaret verba vitae.

Et dic eis: ascendo ad patrem meum et patrem vestrum. Supra XIV, V. 5: vado ad eum qui me misit; Eph. IV, V. 10: qui descendit ipse et qui ascendit super omnes caelos.

Sed ex hoc Arius sumit sui erroris fulcimentum: quia per hoc quod dicit patrem meum et patrem vestrum, concludere voluit quod eodem modo deus sit pater filii, sicut est noster pater; et deus filii sicut deus noster.

Sed contra hoc dicendum quod haec verba qua intentione dicantur apparet ex circumstantiis loquendi. Dicit enim supra vade ad fratres meos etc.: hos autem fratres habet christus secundum quod homo, et secundum hoc christus est subiectus patri, sicut creatura creatori: nam ipsum corpus christi creatura quaedam est.

Vel aliter, secundum Augustinum, christus hic loquitur de se secundum utramque naturam: quia quod dicit ascendo ad patrem meum et patrem vestrum, pertinet ad divinam naturam, secundum quam habet patrem deum connaturalem cui est aequalis. Et sic intelligendum est aliter meum, et aliter vestrum: natura meum, gratia vestrum, quasi, hoc quod estis filii adoptivi per gratiam, per me habetis. Gal. IV, V. 4: misit deus filium suum... Ut adoptionem filiorum dei reciperemus; Rom. VIII, 29: quos praescivit conformes fieri imaginis filii sui, ut sit ipse primogenitus in multis fratribus.

Quod addit deum meum et deum vestrum, refertur ad humanam naturam, secundum quam habet deum gubernatorem. Et sic dicit deum meum, sub quo ego homo sum, et deum vestrum, inter quos et ipsum mediator sum: quia per ipsum habemus deum nobis placatum, et sic deum nostrum. Rom. V, V. 1: iustificati igitur ex fide, pacem habeamus per dominum nostrum iesum christum per quem habemus accessum in gratiam in qua stamus, et gloriamur in spe gloriae filiorum dei; II Cor. V, 19: deus erat in christo mundum reconcilians sibi.

Promptitudo obedientiae mariae ponitur cum dicit venit maria Magdalene annuntians, quia vidi dominum, et haec dixit mihi. Venit, de loco ubi erat horti spatium ante lapidem monumenti, annuntians discipulis.

I Cor. XI, 23: ego enim accepi a domino quod et tradidi vobis; Is. XXI, 10: quae audivi a domino deo exercituum, domus Israel, annuntiavi vobis.