Lectio 3

Hic ponitur quomodo dominus a ministris captus, principibus praesentatur, et primo quomodo ducitur ad unum principem, scilicet Annam; secundo quomodo ducitur ad alium, scilicet caipham, ibi et misit eum Annas ligatum ad caipham.

Circa primum duo facit.

Primo dicit quomodo Annae praesentatur; secundo quomodo ab Anna examinatur, ibi pontifex ergo interrogavit.

Circa primum duo facit.

Primo ponit quomodo ducitur ad Annae domum; secundo quomodo discipuli sequuntur eum, ibi sequebatur autem iesum simon Petrus, et alius discipulus.

Circa primum primo ostenditur quid circa iesum sit factum; secundo describitur ipse pontifex ad quem ducitur, ibi erat autem socer caiphae.

Circa christum autem tria acta sunt. Primo enim comprehenditur, unde dicit cohors ergo, idest militum, et tribunus eorum, et ministri Iudaeorum comprehenderunt iesum, qui incomprehensibilis est; Ier. XXXII, V. 19: magnus consilio, et incomprehensibilis cogitatu. Forte enim cogitabant illud ps.

Lxx, 11: deus dereliquit eum: persequimini et comprehendite eum, quoniam non est qui eripiat; Thren. IV, 20: spiritus oris nostri christus dominus captus est in peccatis nostris, idest propter peccata nostra, ut scilicet nos liberaret; Is. XLIX, 25: equidem captivitas a forti tolletur.

Secundo ligatur, unde dicit et ligaverunt eum, qui solvere venit ligatos et vincula eorum disrumpere; Ps. Cxv, 17: dirupisti vincula mea etc..

Tertio adducitur, unde dicit et adduxerunt eum ad Annam, ut eum perderent qui venit omnes ducere in viam salutis; Ps. LX, 4: deduxisti me, quia factus es spes mea.

Potest autem duplex ratio assignari quare primum ad Annam ducitur. Una scilicet mandatum caiphae pontificis anni illius, qui scilicet ideo iesum ad Annam misit, ut excusabilior esset, si ab Anna condemnatum ipse postmodum condemnaret.

Alia ratio ex propinquitate domus Annae quae, in via posita, propinquior erat. Et ideo timentes ne si excitaretur tumultus populi, iesus de manibus eorum eriperetur, declinaverunt illuc.

Hic primo describitur pontifex ex affinitate ad caipham, quia socer eius erat; secundo describitur ipse caiphas, quia pontifex erat anni illius.

Sciendum est enim, quod secundum legem summus sacerdos per totam vitam officio fungebatur, cui post mortem filius succedebat.

Postmodum vero invidia et ambitione principum crescente, non solum patri non succedebat filius, sed nec ultra annum pontificatus fungebatur officio, et hoc ipsum pecunia procurabat, ut iosephus dicit. Et ideo non est mirum si in anno illius pontificatus tam nequiter acquisiti rem sic nefariam gessit.

Describitur etiam ex consilio; unde dixit erat autem caiphas qui consilium dederat Iudaeis, supra XI, 50, hoc scilicet quia expedit unum hominem mori pro populo.

Quod ideo evangelista commemoravit, ut removeret scandalum de cordibus fidelium, ostendendo et per adversariorum prophetias, quod non propter infirmitatem aut impotentiam suam captus est et mortuus, sed propter populi salutem, ut scilicet non tota gens pereat. Testimonium enim adversarii efficacius est; et talis naturae est veritas quod etiam adversarius eam tacere non potest.

Hic ponitur quomodo discipuli associaverunt christum, et primo ponitur quomodo Petrus cum alio discipulo sequebatur christum; secundo quomodo introeunt ad locum ubi christus erat; tertio quomodo negavit.

Dicit ergo quantum ad primum sequebatur autem iesum simon Petrus, ex devotione, quamvis a longe propter timorem, et alius discipulus, scilicet ioannes, cuius nomen ipsemet occultat humilitatis gratia. Datur autem per hoc intelligi quod reliqui discipuli aufugerant relicto iesu, ut dicitur Matth. XXVI, 56.

Mystice autem per hos duos discipulos duae vitae intelliguntur, quae christum sequuntur, scilicet activa, quae signatur per Petrum, et contemplativa, quae per ioannem.

Et activa quidem sequitur christum obediendo, supra X, 27: oves meae vocem meam audiunt, contemplativa vero cognoscendo et contemplando, Oseae VI, 3: sciemus sequemurque te.

Sequebantur autem isti duo discipuli, quia plus prae ceteris diligebant christum: unde primi venerunt ad monumentum, infra XX, 2, et quia eos ad invicem maior vis dilectionis uniebat: unde saepe in evangelio simul iunguntur; et in Act. Apost.

Dicitur, quod miserunt ad illos Petrum et ioannem.

Et iterum: Petrus et ioannes ascenderunt in templum ad horam orationis nonam.

Hic ponitur quomodo Petrus introivit quantum ad ordinem: et primo quomodo ioannes praecessit; secundo quomodo Petrum introduxit, ibi exivit ergo discipulus alius etc..

Ordo autem fuit talis, quia ioannes primo intravit cum iesu. Et huius ratio erat, quia erat notus pontifici, et Petrus stabat ad Ostium atrii foris. Et licet ioannes piscator fuisset, et iuvenis vocatus a christo, erat tamen notus pontifici: vel quia pater ioannis ei servus erat, vel aliquis ex consanguineis suis. Nec hoc posuit ioannes propter sui iactantiam, sed propter humilitatem, ne hoc quod primo intravit quam Petrus cum iesu in atrium pontificis et non Petrus, magis virtuti suae, et maioritati quam notitiae adscribatur. Et ideo dicit discipulus autem ille, scilicet ioannes, erat notus pontifici: et ideo intravit cum iesu in atrium pontificis, ubi christus erat ductus. Petrus autem stabat, quasi praesagiens futuram negationem; Ps. XXX, 13: qui videbant me, foras fugerunt a me.

Mystice autem ioannes intrat cum iesu, quia vita contemplativa est ei familiaris; Sap. VIII, 16: intrans in domum meam, conquiescam cum illa. Sed Petrus stat foris, quia activa vita circa exteriora occupatur; Lc. X, V. 39: maria sedens secus pedes domini, audiebat verbum illius. Martha autem satagebat circa frequens ministerium.

Hic ostenditur quomodo Petrus ioannis interventu introductus est, quia ille alius discipulus, scilicet ioannes, erat notus pontifici, et dixit ostiariae, ut eum introduceret, et introduxit Petrum.

Per quod mystice datur intelligi quod per contemplativam introducitur ad christum activa vita: sicut enim ratio inferior dirigitur per superiorem, ita activa per contemplativam; Ps. XLII, 3: emitte lucem tuam et veritatem tuam: ipsa me deduxerunt et adduxerunt in montem sanctum tuum, et in tabernacula tua.

Hic ponitur Petri negatio, et primo ponitur motivum negationis, seu occasio; secundo ponitur ipsa negatio, ibi dicit ille: non sum; tertio negationis confirmatio, ibi stabant autem servi et ministri ad prunas.

Occasio autem negationis et motivum fuit Petro ancillae interrogatio; unde dicit dixit Petro ancilla ostiaria: numquid et tu ex discipulis eius es? dicit autem et tu, quia sciebat ioannem christi esse discipulum, et tamen propter familiaritatem nil dicit ei.

Apparet autem in hoc infirmitas Petri pro tempore illo, quia ex debili occasione motus est ad negandum: et hoc ex duobus. Primo ex ipsa persona interrogante, quia non armatus miles, non admirandus pontifex, sed mulier et ancilla ostiaria interrogavit.

Secundo ex forma interrogationis, quia non dicit: numquid ex discipulis es proditoris istius? per quod videbatur magis ex compassione loqui. Unde et ex hoc percipitur quod verbo domini caeli firmati sunt, et spiritu oris eius omnis virtus eorum: Ps. XXXII, V. 6, quia qui ad vocem ancillae christum negavit, postmodum nomen christi coram principibus sacerdotum confitetur et praedicat; Act. IV, 8 ss..

Negatio Petri ponitur cum dicit dicit ille: non sum. In quo debemus advertere, secundum Augustinum, non solum ab eo negari christum qui dicit eum esse christum, sed ab eo etiam qui negat se esse christianum.

Nil autem aliud isto modo negavit Petrus, quam se esse christianum. Ideo autem dominus Petrum negare permisit, quia voluit ut ipse, qui praeponendus erat toti ecclesiae, infirmis et peccantibus magis compateretur, expertus in seipso infirmitatem peccati; Hebr. IV, 15: non habemus pontificem qui non possit compati infirmitatibus nostris, tentatum per omnia absque peccato: verum est de christo, sed de Petro potest dici etiam cum peccato.

Quidam tamen quamdam inanem gratiam appropriantes Petro, dicunt, quod non timore negavit, sed amore, volens semper esse cum christo, et sequi continue; noverat enim quod si fateretur se esse de christi discipulis, fuisset separatus a christo, et expulsus.

Sed hoc non consonat dictis domini: quia non ideo negavit quia noluit a christo separari, sed quia noluit pro christo animam ponere. Supra enim cum dixisset, animam meam pro te ponam, respondit iesus: animam tuam pro me pones? amen, amen dico tibi: non cantabit gallus antequam ter me neges.

Confirmatio negationis ponitur ibi stabant autem servi et ministri ad prunas...

Erat autem cum eis et Petrus; quasi ut magis videretur non esse eius discipulus. Nam Petrus ad hoc quod non videretur ex discipulis, posuit se inter ministros et servos stantes ad prunas quia frigus erat, sicut quandoque in aequinoctio hiemali in martio contingit: in quo Petrus non bene consideravit quod dicitur in Ps. XVII, 26: cum sancto sanctus eris... Et cum perverso perverteris.

Ipsum etiam tempus congruit conditioni mentis eius, in qua refriguerat caritas; matth.

C. XXIV, 12: refrigescet caritas multorum, quoniam abundavit iniquitas.

Pontifex ergo interrogavit iesum, ubi primo ponitur examinatio; secundo christi responsio, ibi respondit ei iesus; tertio responsionis reprehensio, ibi haec autem cum dixisset etc..

Duo autem imponebantur christo a Iudaeis: scilicet falsa doctrina, et nova; Mc. I, 27: quae est haec nova doctrina? secundo seditio, et attractio hominum ad se; Lc. XXIII, 5: commovit populum per universam Iudaeam, incipiens a Galilaea usque huc.

Et ideo de istis duobus eum examinat. Primo quidem de discipulis eius quos videbat seduxisse; secundo de doctrina eius, quasi notans eam falsitatis.

Hic ponitur responsio domini, et primo ponit suae doctrinae modum; secundo requirit aliorum testimonium, ibi quid me interrogas? circa primum duo facit.

Primo doctrinae manifestationem proponit; secundo eam exponit.

Dicit ergo ego palam locutus sum mundo.

Sed contra. Supra XVI, 25, dicit: venit hora, quando non in proverbiis, sed palam de patre annuntiabo vobis. Si ergo discipulis nondum palam locutus fuerat, quomodo palam locutus est mundo? responsio. Dicendum, quod discipulis nondum loquebatur palam, quia excellentes sententias proponebat; mundo autem locutus est palam, quia publice praedicabat.

Unde hoc exponit dicens ego semper docui in templo et synagogis.

Sed contra. Matth. XVI dicitur, quod discipulis multa seorsum sine parabolis proponebat.

Sed ad hoc est triplex responsio.

Una, quia quod duodecim discipulis dicebat, non reputabatur in occulto dici. Alia est, quia non proponebat ea discipulis intentione occultandi. Tertio, si fiat vis in verbo, quia dominus hic loquitur de doctrina quam populo tradidit, quam non proposuit eis in conventiculis, sed in locis publicis; Ps. XXXIX, 10: annuntiavi iustitiam tuam in ecclesia magna; Is. XLV, 19: non fui locutus in abscondito, in loco terrae tenebroso.

Et ad hoc exigit aliorum testimonium, dicens quid me interrogas? interroga eos qui audierunt quid locutus sum ipsis: et primo remittit eos ad testimonium aliorum; secundo ostendit quorum testimonium requirat; tertio rationem eorum assignat.

Quantum ad primum dicit quid me interrogas? quasi dicat: per alios potes hoc scire.

Et ideo quantum ad secundum subdit interroga eos qui audierunt. Nam, ut Matth. XXII, V. 15 dicitur, miserunt ad iesum Pharisaei, ut caperent eum in sermone: qui tamen contra eum nihil invenire potuerunt. Et ideo remittit eum ad eos. Et rationem huius subdit ecce hi sciunt quid dixerim ego: de quibus possunt testimonium perhibere.