EXPOSITIO TEXTUS.

Et quidem huic, etc.

Deinde confirmat dubitationem, dicens, hoc certum esse ex divina Scriptura, quod unicuique retribuetur secundum quod in hac vita gessit : si igitur malis orationes factae non prosunt etiam dum in hac vita sunt, si ipsi ad malum se convertant recedentes a Deo, sicut si

unusquisque propria corporis, prout gessit, sive bonum, sive malum. Justorum autem preces etiam in hac vita, nedum post mortem, iis solis prodesse qui sanctis precibus digni sunt, verae nos eloquiorum traditiones docent. Numquid Saul a Samuele adjutus fuit? aut Hebraeorum populo prophetica precatio quidquam profuit ? Etenim ac si quis, sole sanis oculis lucem suam largiente, solaris lucis particeps fieri petat, erutis sibi oculis : sic ex impossibili et inani spe pendet, quisquis sanctorum preces flagitat, dum ipsis connaturales exterminat actiones, divina munera negligens, et a clarissimis beneficiisque Dei mandatis recedens.

quis eruens sibi aut claudens oculos, peteret participare lumen solis, petitio et desiderium suum esset vanum : multo minus malis mortuis prosunt sanctorum orationes, quia viventes adhuc habent operationes secundum hanc vitam quibus possunt mereri, mortui vero non.

Sed ad hujus evidentiam sciendum est, quod malis dum vivunt, valent orationes sanctorum, et merentur illis primam gratiam, sicut Stephanus Paulo, quamvis ipse malus numquam consequatur gratiam, si semper avertatur a Deo, quia Deus non operatur gratiam in nobis si voluntas dissentiat. De damnatis autem post mortem dicendum, quod orationes sanctorum non valent nisi per accidens : cum enim in poena eorum sit ignis exterius, et vermis conscientiae affligens interius, poena quidem ignis numquam di- minuetur, non enim potest diminui peccatum cui debetur paena : vermis autem conscientiae vel est de malo quod fecit, et sic non diminuitur, cum peccatum non remittatur : aut est de bono quod debuit facere, et sic etiam non diminuitur : aut est de hoc quod indignum se exhibuit ut pro ipso aliquid boni fieret, et quantum ad hoc solum potest diminui paena ejus per suffragia viventium, dum sentit aliquid boni pro se fieri . Reputamus enim frivolum quod quidam dixerunt, quod potest suspendi paena damnatorum usque ad diem judicii, et quod alii dicunt, quod prosunt ad hoc ut tormenta levius ferant, quamvis ipsa non minuantur, volentes spiritualia conferre corporalibus : hoc enim est expresse contra Augustinum, qui dicit quod " si " sciret patrem suum esse in inferno, " non plus oraret pro eo quam pro dia-" bolo ", et quod " suffragia Ecclesiae pro " valde malis sunt vivorum solatia : " et contra dictum Dionysii hic : et contra dictum Gregorii in Moralibus super illud Job, xli, 23 : aestimabit abyssum, quasi senescentem, " Eadem, inquit, cau " sa est, cur non oretur tunc pro homi-" nibus aeterno igne damnatis, quae nunc " etiam causa est, ut non oretur pro dia-" bolo angelisque ejus aeterno igne depu-" latis. Non habent aliud pro se, nisi " quod frustrarentur orationes sanctorum: " sed quamvis non prosint illis pro qui-" bus fiunt, prosunt tamen facienti-" bus . "

Bene scio, quod unusquisque, etc. Enim, id est, quia, saepe, id. est, in pluribus Scripturae locis dixit adversum se, id. est, contra illos damnatos. Alia littera melius habet, " Inquit, " scilicet eloquium., Deus sepsit adversum me, et sumitur de Job, XIX, 8 : Semitam meam circumsepsit, et transire non possum : in morte enim sepiuntur viae hominum, ut ultra mereri non possint. Et feret unusquisque, II ad Cor. v, 10. Traditiones eloquiorum nos docent, quod orationes sanctorum operantur tantummodo in his qui sunt secundum hanc vitam, scilicet viventes, digni sacris orationibus, quanto magis post mortem, id est, in mortuis tantum qui digni sunt, valent. Aut quid a Samuele, etc. I Regum XVI, 1 : Usquequo tu luges Saul, cum ego projecerim eum ? Prophetica oratio, scilicet Moysis : dicitur enim Exod. XXXII , 34, quod Moysi pro populo oranti respondit Dominus : Ego in die ultionis visitabo et hoc peccatum eorum. Et Jerem. vii, 16 : Noli orare pro populo hoc, ne assumas pro eis laudem et orationem, et non obsistas mihi : quia non exaudiam te . Donante id est, immittente, lumina illaesis oculis, id est, sanis. Et per hoc quod dicit donare, non est intelligendum quod immittat radios ex libertate voluntatis, cum necessitate suae naturae lumen immittat: donare autem proprie pertinet ad ea quae per libertatem voluntatis communicantur : sed loquitur per transumptionem secundum quemdam modum loquendi, quo inanimata etiam inducuntur ad loquendum : unde dicit Commentator : " Vide ne arbitreris, quod solem " dixerit dare sua lumina (quomodo c( enim, cum inanimalis sit, donaret?) " voluntatis quippe est donatio : sed est c( modus loquendi, velut si quis inducat " solem dicere : Ego sanis oculis do " lumen, etc. " Exterminans, id est, claudens, vel eruens, adspectus, id est, oculos : impossibiles spes quas consequi non potest, et superfluas, quantum ad privationem finis : divinis donis quibus juvatur ad bene operandum, mandatis quibus instruitur quid faciendum sit, manifestissimis, quia homo dictat sic esse faciendum, deiformibus, per effectum.

13